Page 35 - 85Ausgabeweb

Sporun sağlıklı yaşama etkileri ne-
lerdir? Düzenli egzersiz yapmanın
fiziksel ve zihinsel olarak ne gibi
olumlu etkileri vardır?

Spor ve fiziksel aktivite uzun zaman-
dır zihinsel, fiziksel ve sosyal anlamda
iyileştirici bir araç olarak kullanılıyor.
Hareketsizlik; kalp damar hastalıkla-
rı, kanser, şeker hastalığı ve aşırı kilo
alma gibi yaşam tarzıyla ilişkili çok
sayıda hastalıkta önemli bir risk fak-
törü oluşturuyor. Toplum ruh sağlığı
için de önemli olan sağlık odaklı spor
projelerinin genel amaçları şu şekilde
açıklanabilir:

- Hareketsizlikle mücadele etmek
için çocuklar, gençler ve yetişkinler
arasında sağlıklı yaşam tarzı seçim-
lerinin geliştirilmesi, ve duygusal yararlar gibi kişiye özgü tüketimini belirgin olarak azalttığına
- Sporun, gelişmekte olan ülkelerde faktörlere odaklanır; ancak sporun dair tutarlı kanıtlar vardır.
bulaşıcı hastalıklar konusunda farkın- ve fiziksel aktivitenin kişilerarası ve
dalığı artırmak için bir araç olarak kul- toplumsal yararları da göz ardı edil- “EGZERSİZİ BAĞIMLILIKTAN KUR-
lanılması; örneğin, sporcular ve spor memelidir. TULMA PROGRAMLARINA DÂHİL
müsabakaları tarafından desteklenen ETMEK ÇOK ANLAMLIDIR”
yerel veya ulusal sağlık kampanyaları FİZİKSEL AKTİVİTE VE BAĞIMLILIK-
aracılığıyla, LAR ARASINDAKİ İLİŞKİ Bağımlılıkla mücadelede birçok te-
- Sporun, risk altında olan gruplara davi yöntemi uygulanıyor. Madde
hayati sağlık bilgilerini iletmek için Bağımlılık riskini önlemede egzersizin bağımlılığı tedavisinde kullanılan
öğretici bir araç olarak kullanılması, rolü nedir? Düzenli fiziksel aktivite, egzersiz yaklaşımları nelerdir?
- Sporun büyük ölçekli sağlık kam- bağımlılığı önlemede ne gibi koru-
panyalarının bir parçası olarak ulaşıl- yucu ve önleyici etkilere sahip? Önerilen egzersiz programları çeşit-
ması zor grupları harekete geçirmek lilik gösterir ancak genellikle haftada
için kullanılması, Fiziksel aktivite, istek ve dürtülerde üç kez hafif koşu, ağırlık çalışması,
- Sporun, bağımlılık, depresyon ve azalma, olumlu hissetmede artış, alkol yürüyüş, yoga ve bisiklete binme
stresle ilişkili bozukluklar başta olmak ve madde kullanımıyla ilgili olan ve eş şeklindedir. Düzenli olarak egzersiz
üzere zihinsel sağlık hedeflerine ula- zamanlı görülebilecek depresyon ve yapan hastalarda ilaç tedavileri daha
şılmasına katkıda bulunması. anksiyetede kronik iyileşme oluşması- erken dönemde etkili olurken nüks
nı sağlar. Bu psikolojik mekanizmalar daha az olmaktadır, ancak egzersiz
Fiziksel aktivitenin bireysel ve top- aracılığıyla alkol ve/veya madde kulla- yapmayan hastalar tedavide daha
lumsal faydaları hakkında neler nımı azalır veya hiç olmaz. Davranışsal olumsuz sonuçlar alabiliyorlar.
söylenebilir? perspektiften bakıldığında, egzersiz
madde isteklerini azaltır ve nükset- Egzersiz zamanla bağımlılığa da
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ), “Sağ- meyi tetikleyen olaylardan kaçınma- neden olan depresyon ve kaygıyı
lık hizmetini almak için başvuran ya yardımcı olabilir ve dikkat dağıtıcı, azaltıyor. Egzersiz ayrıca, uyuşturu-
her dört hastadan birinde en az bir güvenli ve ödüllendirici deneyimler cu kullanımından zarar gören bey-
zihinsel, nörolojik veya davranışsal sağlayan yeni sağlıklı ortamlara gir- nin onarılmasına da yardımcı oluyor.
bozukluk olduğunu, ancak bu bo- meyi sağlayabilir. Kokain, metamfetamin ve alkol gibi
zuklukların çoğunun teşhis veya uyuşturucuların aşırı kullanımı beyin
tedavi edilmediğini” belirtmiştir. Bir Özel olarak yapılandırılmış fiziksel hücrelerine ciddi zarar veriyor ve yeni
dizi çalışma, egzersizin psikolojik aktivitelere katılım, madde kullanım sinir hücreleri (nöronlar) oluşturma
bozuklukları ele almada tedavi edici bozukluklarının üstesinden gelmenin süreci olan nörogenezi azaltıyor, buna
bir rol oynayabileceğini göstermiştir. önemli bir parçasıdır. Bazı fiziksel ak- karşın egzersiz nörogenezi ve mev-
Çalışmalar ayrıca egzersizin depres- tiviteler, anlamlı rutin uğraşlar, kişinin cut nöronların sağlığını da iyileştiriyor.
yon üzerinde olumlu bir etkiye sahip kendi üstünde kontrol mekanizması Ancak egzersizin bana göre en ilginç
olduğunu da göstermektedir. Vücut oluşturma ve kişisel inisiyatifini sağlıklı sonucu, zevk aldığımız, istediğimiz
algısı da dâhil olmak üzere fiziksel öz yönde kullanma becerisini geliştir- ve peşinden gittiğimiz şeylerle ilgili
değer ve fiziksel öz algı, iyileştirilmiş mesi yoluyla kişiye kimlik dönüşümü beynin ödül sistemini değiştirmesidir.
öz saygı ile ilişkilendirilmiştir. Fiziksel şansı sunabilir. Fizyolojik açıdan, eg- Çoğu uyuşturucu madde kullanımı,
aktivitenin sağlık yararlarına ilişkin ka- zersizle ilişkili nörobiyolojik değişiklik- ödül işlemede rol oynayan bir nörot-
nıtlar ağırlıklı olarak fizyolojik, bilişsel lerin, kokain, morfin, nikotin ve alkol ransmitter olan dopaminin üretimini

21 Ausgabe 85