Avrupa’nın ortasında bir Bektaşi Türbesi: Gül Baba

Macaristan’ın başkenti Budapeşte’nin merkezinde bulunan, Osmanlı’nın en güçlü döneminde Fatih Sultan Mehmet, Yavuz Sultan Selim ve Kanuni Sultan Süleyman’ın seferlerine katılan Gül Baba’nın Türbesi, Budin Beylerbeyi Mehmet Paşa tarafından 1548’de yaptırılmıştır. Türk Caddesi ve Gül Baba Sokağının kesiştiği yerde bulunan ve şehri tepeden gören türbenin inşa edildiği alan, Macarlar tarafından Rozsadomb (Gül Tepesi) olarak anılıyor. Orta Avrupa’da fonksiyonunu yitirmeden türbe olarak kalan önemli bir Türk eseri olan Gül Baba Türbesinin en dikkat çeken özelliği, sandukanın bulunduğu alandaki gül kokusu. Ziyaretçileri türbenin girişinde Gül Baba heykeli karşılarken, Türk kültüründe önemli bir yeri bulunan iki çeşme de türbenin bulunduğu bahçede yer alıyor.

Adını sarığında taşıdığı gülden alan Gül Baba; Macarların saygı duyduğu ve hoşgörüyle bahsettiği başlıca tarihi figürlerden birisi olmaya devam ediyor. Macaristan Budin’de türbesi bulunan meşhur Türk mücahidi ve dervişi hakkındaki ilk bilgiler, Evliya Çelebi’den. Çelebi’nin naklettiğine göre Gül Baba, Merzifonlu bir Bektaşi dervişidir. Evliya Celebi, elinde büyük bir kılıçla savaşlara katılan Gül Baba’ya bu lakabın verilmesine, külahında daima bir gül taşımasının sebep olduğunu da belirtmiştir. Fatih Sultan Mehmet devrinden Kanuni Sultan Süleyman devrine kadar birçok gazalarda bulunmuş, Budin’nin fethine katılmış ve bu sırada şehit düşmüştür. O zaman Rumeli kazaskeri olan Ebusuud Efendi, 2 Eylül 1541 tarihinde cenaze namazını kıldırmış, bu namazda Kanuni Sultan Süleyman ve yüz bini aşkın bir cemaat hazır bulunmuştur.

Çiçekler içerisinde en çok beğenilen hiç şüphesiz ki güldür. Gül, İslam tasavvuf felsefesinde mazmun olarak Allah’ın birliğini, merhum olarak Hz. Peygamberi çağrıştırır. Divan Edebiyatında ise tazelik, incelik, narinlik ve nazlılık özellikleriyle adlandırılır.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Macaristan´da restorasyonu tamamlanan Gül Baba Türbesi’nin açılışını gerçekleştirdi. Ziyaret kapsamında iki ülke hükümetlerinin eşgüdümü ve Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığının (TIKA) desteğiyle restore edilen Gül Baba Türbesinin açılışını Macaristan Başbakanı Viktor Orban ile birlikte yaptı.

Açılışta konuşan Erdoğan, Gül Baba Türbesi ile ilgili şunları söyledi: “Zamana meydan okuyan bu türbeye bize sadece ortak tarihimizi hatırlatan ata yadigârı olarak bakamayız. Gül Baba geçmişten daha çok bugünle ve gelecekle ilgilidir. Gül Baba kendisini ziyaret edenlere, adeta tarihin derinliklerinden seslenerek, insan-lığın bekasının farklı kültürler arasında karşılıklı saygı, anlayış ve dostluktan geçtiğini hatırlatır.”

Gül Baba Türbesi, 2014 yılında imzalanan Türk-Macar ortaklığı ile restore edilmiştir. Türbenin onarımı, iç mekân ile çevre düzenlemesi yapılırken, ayrıca yeni Gül Baba Müzesi de türbenin yanına inşa edildi. Gül Baba Müzesi’nin kültür merkezi olarak sürekli yaşayan bir mekân olması amacıyla ziyaretçiler için kafeterya ve çeşitli etkinlik toplantılarının düzenlenmesi için çok amaçlı toplantı salonları hazırlandı.

Gül Baba’nın adı birçok eserde geçiyor. Yabancı müzisyenler ve yazarların, Gül Baba’dan ilham alarak önemli eserler ürettiği biliniyor.

Foto Credit – Koszticsák Szilárd

Yazan: Nisan Kılıç