Page 47 - 78Ausgabeweb

değişiklik yapmak durumunda- cereleus, hipocampus, hipotala- öne çıkan çalışmalar PET ile ya-
dır. Psikoterapinin beyne olan et- mus) etkilerler; frontal korteksteki pılan görüntüleme çalışmalarıdır.
kisi veya psikoterapi ile beyinde değişiklikler ise buna ikincil oldu- Bu çalışmaların ilk olarak Obsesif
gerçekleşen değişiklikler özellikle ğu. kompülsif bozuklukla başlamış,
depresyon ve kaygı bozukluğu daha sonra fobiler, sosyal anksi-
olan hastalarda yapılan beyin gö- Diğer yandan Bilişsel Terapi ise yete bozukluğu gibi alanlarda ya-
rüntüleme çalışmalarıyla incelen- yukarıdan aşağıya (Top-down) pılan çalışmalar bunları izlemiştir.
miştir. Bu çalışmalarda ana yön- etki gösterir. Yani öncelikle kor- OKB’de beyinde PET ile yapılan
tem psikoterapi öncesi ve sonrası tekse etki eder. Psikoterapideki çalışmalarda beyinde orbitofron-
beyin işlevlerini yansıtan görüntü- müdahaleler depresyonla ilişkili tal kortex ve caudate nukleusda
leme yöntemleriyle beynin hangi bilişlere, duygusal yanlılığa ve uy- aktivite artışı saptanmış ve bu
bölgelerinde ne tür değişiklikler gunsuz, uyum bozucu bilgi işle- artışın davranışçı terapi veya ilaç-
olduğunun gösterilmesi üzerine- meye yol açan dikkat ve bellek iş- la tedavi edilen hastalarda teda-
dir. Psikoterapinin beyindeki et- levlerine dönüktür. Bu durumda vi sonrası azaldığı gösterilmiştir.
kilerini inceleyen çalışmalar ağır- BDT önce umutsuzluk, çaresizlik, Yine OKB’de tedaviye yanıtın ön-
lıklı olarak bu tür bir incelemeye kişinin kendisine bakışı ve duy- gördürücüleri üzerine yapılan tek
daha uygun olan bilişsel davra- gudurum değişikliği gerçekleşir, çalışmada veren sol orbitofrontal
nışçı terapiyle gerçekleştirilmiştir. bedensel belirtiler (uyku, iştah, kortekste yüksek bölgesel meta-
Bu çalışmalardan öncü nitelikte enerji) ve motivasyonel belirtiler bolik aktivite gösteren hastaların
olan çalışma Amerikalı araştır- daha sonra düzelir. Antidepresan davranışçı tedaviye daha iyi ya-
macı Goldapple ve arkadaşlarının tedavide ise sıra bunun tam ter- nıt verdiği saptanmıştır. Özetle
2004 yılında gerçekleştirdikleri sidir. 2015’te yapılan ve ilaç veya şu ana dek yapılan görüntüleme
çalışmadır. Bu çalışmada Bilişsel psikoterapide beyinde görülen çalışmalarında beynin işleyişi üze-
Davranışçı Terapi (15-20 seans) ile değişikliklerle ilgili 20 çalışmayı rine psikoterapinin hem ilaçlara
tedavi edilen 17 hastanın PET bul- (8 psikoterapi, 12 ilaç çalışması) benzer hem de ilaçlardan farklı
guları, bir antidepresan olan Pa- ele alan bir gözden geçirmede, iki özgün etkileri olduğunu göste-
roxetinle depresyonu tedavi edil- tedavinin beyinde farklı sinir dev- ren bulgular elde edilmiştir. Bi-
miş 13 hastayla karşılaştırılmıştır. relerini değiştirdiği sonucuna ula- lişsel-davranışçı terapi, olumsuz
PET işlevsel bir beyin görüntüle- şılmıştır. Spesifik olarak, depresif duyguların düzenlenmesinde yer
me yöntemi olup beynin bölgesel hastalarda psikoterapi, beyinde, alan sinirsel devreleri değiştirerek
olarak enerji tüketimini gösterir. sol inferior ve superior frontal gyri, tedaviye yanıt veren hastalarda
Enerji tüketimi çok olan bölgeler orta temporal gyrus, lingual gyrus korku tükenmesini sağlamıştır.
daha çok etkinlik gösteren bölge- ve orta cingulate kortekste ve sağ Yöntemsel sınırlamalara rağmen,
ler, enerji tüketimi az olan bölge- orta frontal gyrus ve precentral beyin araştırmaları, BDT'nin sinir
ler ise daha az etkinlik gösteren gyrusta seçici değişikliklere yol sisteminin işlevlerini değiştirebil-
bölgelerdir. açar. İlaç tedavisi ise depresyon diğini ortaya koymuştur.
hastalarında sağ insulada beyin
Bu çalışmada bilişsel davranış- aktivasyonunu seçici olarak etki- KAYNAKLAR
çı terapiyle düzelen hastalarda ler. Bu sonuçlar, psikoterapi ve far- American Psychiatric Press Textbook of Ps-
ychiatry / edited by Robert E. Hales, Stuart
tedavi öncesi ve sonrası karşılaş- makoterapi arasındaki sinerji ile C.Yudofsky, and John A. Talbott. — 2nd ed.
tırıldığında 1.Frontal ve parietal ilgili önceki kanıtlarla uyumludur, 1994 American Psychiatric Press, Inc. Was-
alanlarda aktivite azalması, 2. Hi- ama aynı zamanda iki terapinin hington, DC
pokampus ve dorsal midcingula- beyinde farklı sinirsel etkilere de Türkçapar MH (2018) Bilişsel Davranışçı Tera-
tede aktivite artışı olduğu göste- sahip olduğunu göstermektedir. pi: Temel İlkeler ve Uygulama Epsilon Yayın-
riliyor. İlaç tedavisi alarak düzelen ları, İstanbul
Türkçapar MH (2018) Klinik Uygulamada Bi-
ve terapiyle düzelen hastalarda Bilimsel olarak rastgele kontrollü lişsel Davranışçı Terapi: Depresyon Epsilon
ortak olan değişiklikler ise beynin çalışmalarla etkili olduğu göste- Yayınları, İstanbul
ventral lateral prefrontal kortekste rilmiş olan BDT’nin kaygı bozuk- Goldapple K, Segal Z, Garson C, Lau M, Bie-
ling P, Kennedy S, Mayberg H. (2004) Modu-
aktivite azaldığı bulunuyor. Sade- luklarında beyin üzerindeki etkisi- lation of cortical-limbic pathways in major
ce ilaç tedavisine özel olan belirti- ni nasıl gösterdiği de son yıllarda depression: treatment-specific effects of
ler ise inferior temporal hipocam- üzerinde çalışmaların arttığı bir cognitive behavior therapy. Arch Gen Psyc-
pus, beyin sapı ve serebellumda alandır. Kuramsal olarak Panik hiatry. Jan;61(1):34-41

aktivite artışı ve talamusda akti- bozuklukta etkili psikolojik teda-
vite azalması olarak bulunuyor. vilerin beyinde prefrontal korteks DİPNOTLAR
Araştırmacıların bu çalışma sonu- ve hipokampus seviyesinde etki [1] Beyin bölgesine uygun dozlarda elektrik
akımı vererek hastaya kontrollü bir epileptik
cu ulaştıkları yorum depresyonda ederek bağlamsal korkuyu ve bi- nöbet geçirmesini sağlamak yoluyla gerçek-
antidepresan ilaçların aşağıdan lişsel yanlış atıfları azaltarak etki leştirilen bir tedavi.
yukarıya (bottom-up) önce sub- ettikleri düşünülmektedir. Ank- [2]Psikotik durumlar denilen, algı ve düşün-
ce alanında ciddi farklılıklarla kendini göste-
kortikal yapıları (dorsal rafe, locus siyete bozukluklarında da en çok ren ruhsal rahatsızlıkların tedavisinde kulla-
nılan ilaç grubu.

27 Ausgabe 78