Sağlık1Türkçe-1

Demans Belirti, Alzheimer Hastalıktır…

Her demans Alzheimer değildir, ama her Alzheimer demanstır. Demans deyince insanların aklına sadece Alzheimer geliyor olsa da biri belirti diğeri ise ilerleyen hastalıktır. Demansın en fazla görülen şekli Alzheimer’dır, verilen ilaçlarla durum kontrol altına alınır, ilerleme baskılanır ama durdurulamaz. Ne olursa olsun sonuç ileriye gidecektir.

Dr. Gülten Özdemir
Nöroloji Uzmanı

Unutkanlık 7’den 70’e her yaşta görülebilir. İnsanlar öğrenmesi gereken konuya dikkatini vermediği-odaklamadığı, o an başka bir sorunu düşündüğünde unutkanlık yaşar. (Sınav, anne, baba, sevgili, borç, işyeri, vs.) Yaşlanma sürecinde de ‘ılımlı unutkanlık’ normaldir. Ancak bu durum zamanla artıyorsa DİKKAT! ‘Babam ya da annem hep böyleydi, onun kişiliği’ ‘Yaşlandı, unutması normaldir’ düşünceleri demans belirtilerinin göz ardı edilmesine sebep olabilir. Araştırıldığında Alzheimer hastalığının belirtisi olduğu ortaya çıkabilir.

Demans hastalık değil, bir sendromdur

Yürütücü fonksiyonlar beynin ön lobu ile ilgilidir. Amaca yönelik karmaşık davranış oluşturmak, çevresel değişiklik veya taleplere uyum sağlamak için gerekli bilişsel yeteneklerdir. İnsanların verilen görevleri tamamlamasına, başkaları ile etkileşime geçmelerine yardımcı olan ön lobun fonksiyonudur. Yürütücü fonksiyonlardan bir tanesi bozulursa buna ‘demans’ denilemez. En az iki tanesinin bozulması gerekir.

Klinik tablonun tarifi için kullanılan demans birçok farklı nedenle ortaya çıkabilir. Altta yatan hastalığın bulunması gerekir. Primer ve Seconder Demans olarak iki başlıkta toplanabilir. Primer, beyinde nöron ölümüne sebep olur. Seconder ise beyinde dejeneratif (hasar görmüş) demans tablosu şeklinde görülür. Eğer sebep olan sistemik, dahili hastalıklar (tiroid, haşimato, B12, folik asit eksikliği gibi) zamanında tespit edilirse tedavisi mümkündür.

Demansın 60 yaşında görülme sıklığı yüzde 5 iken 5’er yıl arayla ikiye katlanarak artar. 85 yaşından sonra 3’te iki hatta kişi artık Alzheimer hastasıdır.

Demanstan korunmak için

*Kolesterolü kontrol altına almak

*Tansiyonu kontrol altına almak

*Kan şeker düzeyini kontrol altına almak

*Fiziksel aktivitelerde bulunmak

*Sosyal ilişkilerde bulunmak

*Fazla kiloların kontrol altına alınması

Pandemide demans tablosu

Demans ve semptomların ilerlemesinde pandemi döneminde çok hızlı artış yaşandı. Evde kapalı kalmak, beslenme şekillerinin bozulması, fiziksel aktivite eksikliği, sosyal özellikle de aile içi etkileşimin kısıtlanması 65 yaş üstü nüfusu olumsuz etkiledi. Gençler anne babalarını korumak adına onları ziyarete gidemedi, sadece telefon ile bağlantı kurdu. Sosyal ilişkileri kesilen hastaların çoğu depresyona girdi. Bazen demans depresyon sebebidir bazen de depresyon demans sayılır. Var olan hastalıklara depresyon, üstüne bir de enfeksiyon eklenirse tablo ağırlaşır.

Demans başlangıç belirtisine göre değerlendirilir

Klasik ve atipik iki çeşit formu olan demansın, çekirdek belirti hangi şikayetle başladıysa o doğrultuda ilerlenir. Klasik Alzheimer yakın bellek kusuru yani yeni gelen bilgileri öğrenememe tablosudur. Bir ipucu verilse bile kişi hatırlayamaz. Çok nadir görülen Atopik Alzheimer tablosunda ise görsel, uzaysal, işlevsel, lisan bozukluğu ön plandadır.

Toplumda farkındalık oluşturulmalı

Başlangıçta hafif düzeyde başlayan yıllar içinde sinsice ilerleyen yakın bellek kusuru tablosunda hastaların fark edilmesi, hekime getirilmesinde geç kalınır. Çünkü hasta yakınları tarafından süreç normal olarak algılanır. Hafif-orta-ileri evre olmak üzere üç evreden oluşur. Her evre ortalama üç yıl sürer. Ortalama yaşam süresi 7-10 yıldır. İlaç tedavisi verilse de verilmese de bu süreç yaşanacaktır. İlaç ile sadece yaşam kalitesi yükseltilir, hasta ve yakınları daha kaliteli, kontrollü mümkün hayat sürer. Yaşama süresini uzatıcı bir etkisi yoktur. İlaç tedavisi olmazsa ileri evreye daha hızlı girer, uzun süreyi ileri evrede geçirir. Orta evrede takıntılı düşünce, halüsinasyon, acıtasyonlar gelişir.

Hastalık erken başladığı için tanı-tedavide geç kalınma nedenidir. Toplumda farkındalık oluşursa, hastalık erken evrede yakalanabilir.

Erken evre Alzheimer, ev içi sorun yoktur

Hasta tablosunda genellikle yolları bulamama, tanıdığını tanıyamama sorunları görülür. Erken evrede alışveriş listesi yapması gerekirken, orta evreye gelindiğinde listeye rağmen unutma ve ev içinde sorunlar başlar. Araba kullanıyorsa farklı yollarda kaybolur, adres, yön bulamama eklenir. Giyinme, soyunma, yeme-içme geç unutulan durumlar olduğu için orta evrede öz bakım sorunu yoktur. İleri evrede artık hasta yatalak, hareketsiz, konuşmama durumuna girer. En önemli göstergesi de büyük abdestini altına kaçırmasıdır.

Alzheimer beyinde yaşanan sorunla ortaya çıkar

Beyinde proteinleri parçalayan alfa, gama, beta (sekratazları) olmak üzere üç enzim vardır. Alfa ve gama enzimleri proteinleri 40 ve daha az sayıda küçük aminoasitlere böler, parçalar ve kan yoluyla atılımını sağlar. Böylece beyine zarar veremez.

Beta enzimi ise proteinleri 42 ve daha fazla aminoaside böler, daha küçük parçalara bölemez. Daha büyük parçalar olduğu için beta enzimi beyinde çöker, atılamaz. Toksit etkisi yaratır. Nöronların ölümüne sebep olur.

Normal insanların beyninde iyi enzimler alfa ve gama aktifken, Alzheimer beyinde daha çok beta enzimi aktiftir. Plak şeklinde gelişip nöronların etrafındaki kan damarlarına çöker.

Psikolog ya da tecrübeli nörolog tarafından nöropsikolojik test ile çekirdek belirtiler, hasta hikayesi birlikte değerlendirilerek hastalık erken evrede tespit edilebilir.

Ähnliche Artikel

Schaltfläche "Zurück zum Anfang"