Page 47 - 45Ausgabeweb

aşanan doğal afetler çocuklar
üzerinde ciddi olumsuz psikolojik
Yetkilere yol açar. Büyük afetlerin Ebeveynlere 10 öneri
ardından kişiler travma sonrası stres
bozukluğu yaşayabilir. Travmayı atlata- Travma, bireyin fiziksel-psikolojik varlı-
mayanlar açısından yaşadıklarının etki- ğını ve bütünlüğünü tehdit eder, psiko-
si daha ciddi sorunlara dönüşebilir. lojik ve sosyal dengesini bozar. Bireyin
yaşam kalitesini önemli oranda düşüre-
Çocuklar daha kırılgan bilmekte ve hatta uzun süreli psikolojik
Travmatik olaylardan en fazla olumsuz tedavi gerektirebilir.
etkilenecek grubu çocuk ile ergenler
oluşturur. Yetişkinlere göre daha kırıl- 1) Çocuklarla doğal afetler (yangın, sel,
gan olmaları ve yaşam tecrübelerinden deprem) hakkında yaş ve gelişim dü-
önemli ölçüde yoksun olmaları nede- zeyine uygun biçimde konuşun, dürüst
niyle travmadan etkilenme konusunda davranın. “Tekrar yangın, sel olmayacak”
daha dezavantajlı konumdadır. Çocuk- gibi gerçek dışı ifadeler kullanmayın.
ların travmaya gösterdikleri tepkiler ye-
tişkinlerden daha farklıdır. 2) Çocuğa yaşanan afetlerin geçici oldu-
ğunu anlatın. Sakin davranın ve yetiş-
Saldırganlık, iştahsızlık, şaşkınlık kinler olarak her zaman yanında olaca-
ğınızı belirtin, güvende hissettirin. Ama
Travmalar, bebeklerle yeni yürüyen ço- durumun ciddiyetini inkâr etmeyin.
cuklarda (0-3 yaş aralığı) gelişim sorun-
larına yol açabilir. Görülen tepkiler ara- 3) Çocuğunuzun bu konudaki duygu ve
sından kolay şaşırma, kaygılı görünme düşüncelerini anlatmaları için fırsat ta-
ile altını ıslatma, konuşma problemleri nıyın. Yaşananları kendi kelime ve cüm-
gibi gerileme davranışları ortaya çıkabi- leleriyle ifade edilebilmesi için çocuğu-
lir. Anne-babadan ayrılmak istemeye- nuzu destekleyin.
bilir, uyku sorunları yaşayabilir, kâbus-
lar görebilir. Aşırı ağlama, çığlık atma, 4) Bazı çocuklar için olayları tekrar tek-
insanlarla ilişkilerde ürkeklik, güven rar anlatmak yaraları sarma sürecinin
problemleri, kontrol edilemeyen saldır- Okul başarısını düşürür bir parçasıdır. Onu dikkatle dinleyin,
ganlık, iştahsızlık ve sindirim sorunları Travma sonrası stres tepkileri, okul beraber gelişim düzeyine uygun oyun
olabilir. Çocuklarda travmayla ilgili tek- çağındaki (7-12 yaş) çocukların olum- oynayın, resim yapın, hikâye ve masal
rarlayan oyunlar görülebilir. lu gelişim sürecini tersine çevirip anlatın.
uyumsuzluk nedenidir. Okul çağında- 5) Çocuğunuzun paylaştığı duyguları
Hayalle gerçeği karıştırma ki çocukları okul öncesi dönemdeki
0-3 yaş çocuklarda görülen travma son- davranışlara geri götürebilir. Başarısı yargılamayın, hissettiklerinin doğal ol-
duğunu anlatmaya çalışın.
rası stres tepkilerinin büyük bölümü düşebilir, okula gitmek istemeyebilir.
4-6 yaş aralığındaki okul öncesi çocuk- Okulda da davranış sorunları yaşama- 6) Fiziksel temas düzeyinizi artırın. Ço-
larda da görülebilir. Yatak ıslatma, par- ya başlar. İsyankârlık, saldırganlık ve cuğunuzun bedensel sınırlarına ve ih-
mak emme, anne-babadan ayrılmama, gevezelik de bunlar arasında yer alır. tiyaçlarına saygı duyarak, çocuğunuza
hayalle gerçeği karıştırma, ani heyecan- Tekrarlayan hareketler, yağmur, rüzgâr, sarılın ve sevginizi gösterin.
lanma, kaçınma davranışları, içe kapan- şimşek gibi doğal olaylardan korkma,
ma, suçluluk hissetme, kâbuslar görme, dikkat ve konuşma sorunları da görüle- 7) Çocuklar etraflarındaki yetişkinleri
gece korkuları yaşama, tipik davranış- bilir. Erkek çocuklarda silahlara ve savaş örnek alır. Bu nedenle kendi duygu, dü-
ların takıntılı bir şekilde tekrarlanması, oyunlarına ilgi artabilir, vücutlarında şünce ve davranışlarınızın farkında olun,
dikkat sorunları, kaygılı bir ruh hâl, hay- ağrılar görülebilir. sakin ve iyimser kalmaya gayret edin.
vanlardan ve yabancılardan korkma. Güçlük yaşıyorsanız bir uzmandan des-
Travma, ergenleri alkole yöneltebilir tek alın.
Korkutmak çok sakıncalı Stres tepkileri ergen (13-18 yaş) çocuk-
Okul öncesi çağındaki çocuklar için en larda görülebilecek ciddi olumsuzluk- 8) Çocuklara medyada sık yer alan afet-
önemli kendini ifade etme araçlarından lara yol açabilir. Uyuyamama ya da faz- lere ilişkin haber ve programları izletme-
birinin oyunlardır. Yaşadıkları olumlu ya la uyuma, iştahsızlık ya da aşırı yeme, yin. Çocuğun yanında söylediklerinize
çok dikkat edin. Onlar düşündüğünüz-
da olumsuz yaşantı ve duygularını he- mide bulantısı, kalp çarpıntısı, kolay den çok daha fazlasını duyar ve anlar.
men oyunlarına yansıtıp bunu bir tür ağlama, alkol ve/veya madde kullanımı-
ifade aracı olarak kullanırlar. Çocukların na yönelme, suçlu ve çaresiz hissetme, 9) Evdeki olağan yaşam döngüsünü
travmayla ilgili algı ve duygularını oyun- öfke patlamaları, kâbuslar görme, an- sürdürmeye çalışın. Aile üyelerinin bir
larında gözlemek mümkündür. Bu dö- ne-babayla çatışma, okul sorunları sık- arada olmasına özen gösterin. Çocu-
nemde çocuklar benmerkezcilikten lıkla yer alabilir. Hırsızlık ya da saldırgan- ğun bir an önce düzenli ve programlı bir
dolayı afetlere, travmatik olaylara ken- lık, aşırı heyecan ve yerinde duramama, gündelik yaşama girmesini sağlayın.
dilerinin neden olduğunu düşünebilir. ilişki kuramama, içe kapanma ve ha-
Çocuk, yaramazlık yaptığı, anne-baba- lüsinasyonlar görme de bunlar arasın- 10) Travma sürecini atlatmasını sağla-
sının sözünü dinlemediği için bu ola- da sayılabilir. Ayrıca gelecek hakkında mak için çocuğunuza yaşına uygun gö-
yın meydana geldiğini düşünebilir. Bu olumsuz tutum, günlük etkinliklere ilgi revler verin. Bu, aile içinde dayanışma
nedenle çocuklara yaramazlık yaparsan duymama ve hatta intihar girişimleri duygusunu artırır, çocuğun da kendisini
bizim evimiz de yanar, bizim evimizi de de maalesef ergenlerde travma sonrası güvende hissetmesini sağlar.
su basar vb. şeyler söylemek çok sakın- görülebilen durumlar arasında yer alır.
calıdır.

19 Ausgabe 45