Müslümanların entegrasyonu konusu toplum nezdinde hala tartışılmasına rağmen, Avusturya halkının müslümanlara yönelik yaklaşımına dair bilimsel bir veri bulunmamaktadir. Bu nedenle, Avusturya Toplum Araştırmaları Kurumu 2018 yılında ilk defa müslümanlara yönelik yaklaşımlar hakkında detaylı bir inceleme yapmıştır.
Yaygın terörizm endişesi, müslüman toplulukların entegrasyon sorunları ve son yıllardaki göç hareketleri, artan önyargılar eşliğinde İslam ile ilgili endişeleri arttırmaktadır. Avusturya’da da İslam’a karşı eleştirel yaklaşımlar oldukça yaygınlaşmıştır.
Avusturyalıların üçte ikisi hıristiyanları oldukça olumlu değerlendirmektedir, budistler ve dini inanca sahip olmayan kişiler için de olumlu ya da tarafsız yaklaşımlar hakimdir. Hindulara ve yahudilere yönelik tutum ise oldukça kritik bir tablo ortaya çıkartmaktadır, Avusturyalıların sadece üçte birinden azı bu gruplara yönelik olumlu görüşlere sahiptir.
Müslümanlara yönelik olumlu görüş oranı ise %25’lere kadar düşmüştür ve olumsuz yargılar belirgin şekilde artmaktadır. Avusturyalıların üçte birinden fazlası müslümanlara yönelik olumsuz yaklaşıma sahiptir.
Müslümanlara yönelik yaklaşımları daha detaylı incelemek için 11 gösterge kullanılmıştır. Ölçeğin kullanım amacı terörizm endişelerini ve kültürel tehdit algısını ortaya çıkarmaktır. Ayrıca birçok Avrupa ülkesinde, müslümanlar kültürel uyum konusunda ağır taleplerle karşılaşmakta ve Avrupa toplumlarına göre geri kalmışlıkları sıklıkla vurgulanmaktadır. Bu eğilimler Avusturya toplumu içerisinde de gözlemlenmektedir. Avusturyalıların neredeyse %90’ı müslümanların kültürümüze uyum sağlamaları gerektiğini düşünmektedir, yaklaşık %80’i islami toplulukların daha sıkı gözlemlenmesi gerektiğini belirtmekte ve %60’i ise müslümanlar arasında teröristler olduğundan endişe etmektedir.
Halkın neredeyse %70’i İslam’ın Batı dünyasına uygun olmadığı görüşüne sahipken, sadece dörtte birlik kesim İslam’ı kültürel zenginlik olarak değerlendirmektedir. Katılımcıların üçte ikisi başörtüsünü, müslüman kadınlara uygulanan baskının bir sembolü olarak görmekte ve okullarda yasaklanması gerektiğini düşünmektedir. Bu tarz etnik üstünlük eğilimleri sonuç olarak ayrımcı tutumlara paralel varolabilirler. Böylelikle Avusturya’da uzun zamandan beri varolan müslümanların din özgürlüğü, kısıtlamalara uğrama tehlikesi ile karşı karşıya kalabilir. Tasarlanan kanun değişiklikleri ile ilgili ise Avusturya halkı bölünmüş durumdadır. Katılımcıların yaklaşık yarısı, müslüman ülkelerde kilise inşa edilmesine sıcak bakılmadığından, Avusturya’da cami inşa edilmemesi gerektiğini düşünmektedir. Az farkla çoğunluğa sahip halk kesimi ise dını uygulamaların daha sıkı kurallara bağlı olması gerektiği fikrine sahiptir. Yaklaşık %45’lik kesim müslümanların haklarının kısıtlanması gerektiğini açıkça ifade etmektedir. Avusturya’da İslam’a karşı eleştirel yaklaşım çok güçlü olsa da, sosyodemografik gruplar arasında belirgin farklılıklar gözlemlenmektedir. 11 gösterge temel alınarak İslam’a karşı eleştirel tutumlar ile ilgili ağırlıklı ortalama alınmıştır.
Görüldüğü üzere, kadınların erkeklere oranla İslam’a yönelik tutumları daha az eleştireldir. Yaş grubuna, eğitim seviyesine ve gelir düzeyine göre de arada ciddi farklar oluşmaktadır. 75 yaş üstü kişiler, stajyerler ve düşük gelir kategorisindeki kişiler İslam’a karşı eleştirileri en çok dile getiren gruplardır. Öznel duygular ve değerler de müslümanlara karşı tutuma etki etmektedir. Yani genel olarak insanlara güvenmeme ve hakettiğinden daha az gelir elde etme düşüncesi yabancı düşmanlığını tetiklemektedir. İslam’a karşı eleştirel yaklaşımlar daha çok FPÖ seçmenleri tarafında dile getirilse de, seçmen olmayanlar, ÖVP seçmenleri ve hatta SPÖ destekçileri arasında da bu eğilim kritik düzeydedir. Dindarlık ile ilgili ise, laik düşünceye sahip kişiler kadar koyu dindarlar da daha hoşgörülü bir yaklaşıma sahiplerdir.
Genel olarak görülen, Avusturya’da İslam’a karşı eleştirel yaklaşımların çok yaygın olduğu ve sadece küçük bir grubun ağırlıklı olarak olumlu görüşe sahip olduğudur. Bu grup genç yetişkinlerden, yüksek eğitimli kişilerden, Yeşiller partisi seçmenlerinden ve genel olarak insanlığa güveni yüksek olan ve diğerlerine göre hakettiği gelirden fazlasını sağladığı duygusuna sahip kişilerden oluşmaktadır.
Avusturya’da müslümanlara karşı eleştirel yaklaşımlar, mevcut entegrasyon sorunlarına yeni bakış açılarının getirilmesinin büyük önem taşıdığını göstermektedir. İslam’ın genel olarak Avrupa’ya uygun olmadığı görüşü, İslam dünyasında ve Avusturya’da hayatın gerçeklerine ve çeşitliliğine de, kültürel gelişmelerin dinamiğine de uygun düşmemektedir. Kültürlerarası anlayış, ucuz propagandalar yerine açıklamalarla ve dışlama yerine karşılıklı iletişim ile sağlanabilir ve toplumsal birliktelik ancak bu şekilde güçlendirilebilir.
İletişim bilgileri:
Assoz. Prof. Dr. Wolfgang Aschauer, Salzburg Üniversitesi Sosyoloji ve Kültür bilimleri Bölümü
wolfgang.aschauer@sbg.ac.at, 0662/8044-4105
Quelle:Uni Salzburg
