Covid19’la Gündeme Gelen ‘Beyin Sisi’ne DİKKAT!
Bilim dünyasının Covid19 ile dikkatini dikkat çeken, zihnin aniden bulanıklaşmasına sebep olan ‘Beyin Sisi’ araştırılmaya başlandı. Covid19 öncesi bu hastalık var mıydı yok muydu ya da bilinmiyor muydu net değil. Şu an için net olan bilgi; bu virüs nedeniyle hastaneye yatan, yoğun bakıma giren 10 kişiden birinde, tedaviden 8 hafta ila üç ay sonraki zaman diliminde ise 20 kişiden bir kişi ‘Beyin Sisi’ görülmektedir. Yaşanan travmaya bağlı psikolojik problem gibi algılandığı için de hasta ve yakınları bunun çok farkında olmadı. Fakat şu an hastalıkla ilgili cevap bekleyen çok önemli sorular var: “Kalıcı etkileri var mı, tedavisi nedir, Alzheimer, Demans, Parkinson hastalıklarının oluşumunu hızlandırıyor mu?
Prof. Dr. Derya Uludüz
Cerrahpaşa Tıp Fakültesi
Nöroloji Ana Bilim Dalı Uzmanı
Covid19 virüsüne yakalanıp tedavi gördüyseniz ya da yoğun bakıma girdiyseniz aşağıdaki maddeleri dikkatlice okunuz. Eğer dört ve daha fazla belirtiyi birlikte yaşadıysanız ya da yaşıyorsanız ‘Beyin Sisi’ tablosundan şüphelenmek gerekir ve zaman kaybetmeden bir nöroloji uzmanına başvurmalısınız.
- Aniden başlayan unutkanlık,
- Aniden başlayan dikkat dağınıklığı, odaklanma sorunu
- Aniden başlayan düşünce dağınıklığı, konuşurken kelimeleri unutma,
- Aniden evde eşyaları kaybetmeye başlamak
- Aniden başlayan yaşam içinde rüya halinde olmak
- Aniden başlayan çoklu görevleri yapmadaki güçlük
- Aniden başlayan uykuyu dalmakta güçlük, sık sık uyunma
- Aniden başlayan öfke nöbetleri- duygu-durum değişikliği
- Aniden başlayan yorgunluk ve halsizlik
Aslında temel soru şu: ‘Bana birdenbire ne oldu?’ bu duygu durumu içindeyseniz beyniniz sislenmiş olabilir!
Beyin sisinin uzun vadedeki etkileri de henüz bilinmiyor? ‘Demans, Alzhemiere, Parkinson hastalığına dönüşür mü ya da bu hastalıkların oluşumunu hızlandırır mı? Bilim dünyası şimdi bu soruların yanıtlarını bulmak üzere aralıksız çalışıyor.
‘Beyin Sisi’ni MR ile tespit mümkün…
Bilimde şu an için ‘beyin sisi’ adı verilen bir alan olmadığı için sıklığı net bilinmiyor. Şikayetlere bakıldığında toplumun özellikle de yoğun çalışan kesimin çoğu farkında olmadan beyin sisi rahatsızlığını yaşanıyor.
Covid19 tablosunu şiddetli geçirenlerde en az üç ay, orta seviyedeki vakalar için en az bir ay kan sulandırıcı ilaç kullanmak gerekiyor. Kan sulandırıcı ilaç kullanılmadığında ya da erken bırakıldığında beyin sisi tablosunun oluşumu hızlanır. Beyin MR’ında küçük damar tıkanıklığı ile fark edilebilir.
Enfeksiyon sırasında oluşan bağışıklık sağlayıcı antikorların yanlışlıkla sinir sistemine saldırması ya da hasar gören sinir hücrelerinin birbirlerine yanlış sinyaller göndermesi nedeniyle olabileceği de ileri sürülüyor.
‘Beyin sisi’nin tedavisi nedir?
Araştırmalar, Covid-19 geçirildikten sonra hastalığın aylarca devam edebileceğini gösteriyor. Virüs beyinde yavaş yavaş ilerleyip, beyin bariyerlerine kan yoluyla geçtiği için en çok etkilediği yer hafıza bölgesi.
Ayrıca beyin sisi, vitamin-mineral eksikliği, diyabet, tiroit, beslenme bozukluğu gibi nedenlerle de ortaya çıkabilir. Şu an için etkili bir tedavi yöntemi yok. Demir, magnezyum, B12, D vitamini değerleri düşükse; Magnezyum, B, Omega3 vitamin destekleri alınması önerilir.
Beyin ne sever ne sevmez!
*Beyin sağlıklı beslenmeyi sever. Akdeniz diyeti ile beslenin. Hazır-paketli-işlenmiş gıdalardan uzak durun, mevsim meyve-sebzelerini tüketin.
*Beyin çok çalışmayı sevmez. Kendini resetlemek için zaman ister.
*Beyin uyku sever. 23.00- 04:00 arasındaki gece uykusu beyin tamiri-gençleşmesi-hafıza merkezinin güçlenmesi için tek yol. Vücudun ihtiyacı olan tüm hormonlar bu saatler arası salınır.
*Beyin alarm zilini sevmez. Uyanmak için saat kurmak çok yanlış. Her akşam aynı saat uyumak için saat kurun. Beyin 7-8 saat sonra zaten uyanacaktır. Alarm sesiyle uyanmak beyinde kortizol (stres) ve adrenalin (panik) hormonunu açığa çıkarır. Bu da güne kötü başlamak demektir. Alarm kurmak gerekiyorsa kuş ya da sevdiğiniz bir melodi olabilir.
*Beyin su sever. Susuz kaldığında ilk vereceği sinyal iyi çalışmamaktır. Hızını yavaşlatır, unutkanlık, dalgınlık, odaklanamama sorunu yaşanır. Günde kilo başına en az 30 mililitre su için.
*Beyin şeker sevmez. Vücuda alınan şekerin enerjiye çevirmek için insülin harcanır. Bir süre sonra insülin yetersiz kalır. Vücutta biriken şeker beyne ulaşır ve zarar verir.
*Beyin hareketi sever. Açık havada derin nefes alarak yürüyüş yapın. Çıplak ayakla toprağa basın.
