Yıllarca hiçbir belirti vermeden gizlenebilen hipertansiyon Türkiye’de 3 kişiden 1’inde görülüyor. İnme, kalp krizi, kalp yetmezliği, kalp ritim bozukluğu, periferik damar hastalığı, aort yırtılması ve böbrek yetmezliği gibi hedef organ hasarı oluşturabilir.
Dünyada önde gelen ölüm nedenlerinden biri olan hipertansiyon genellikle orta yaş hastalığıdır. Görülme oranı 30 yaş altında yüzde 12’dir. Kadınlarda erkeklere oranla daha az rastlanılan hipertansiyon yıllarca hiç belirti vermeden gizlenebilir. İnme, kalp krizi, kalp yetmezliği, kalp ritim bozukluğu, periferik damar hastalığı, aort genişlemesi ile yırtılması, böbrek yetmezliği gibi hedef organ hasarı oluşturabilir.
Hipertansiyon belirtileri
Baş ve ense ağrısı, baş dönmesi, nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntı, görmede bozukluk, göğüs ağrısı, kulaklarda çınlama, bacaklarda şişlik en sık görülen hipertansiyon belirtileridir. Ancak hastaların bir kısmında yüksek kan basıncına rağmen belirtiler görülmeyebilir. Hipertansiyonun yüzde 85-95’i nedeni belli olmayan tansiyon olarak sınıflandırılır. Yüzde 5-15’i ise bir nedene bağlı olarak ortaya çıkar. Nedenin ortadan kaldırılmasıyla tansiyon hastalığı tedavi edilir. Tiroid hastalıkları, böbrek üstü bezinden hormon salgılayan iyi huylu tümörler, böbreğe giden damardaki ve aort damarındaki doğumsal daralma (koarktasyon) en sık görülen sekonder hipertansiyon nedenleridir.
Ağrı kesiciler hipertansiyon nedeni olabilir
Anne, baba veya kardeşlerinde hipertansiyon bulunan kişilerde hastalığın gelişme riski daha yüksektir. Genetik faktörler, obezite, stres, hareketsiz yaşam tarzı, sigara ve haftada 4-5 kadehten fazla alkol tüketimi hipertansiyona sebep olabilir. Bel çevresi kadınlarda 88 cm, erkeklerde 102 cm’nin üzerinde ise hipertansiyon gelişimi açısından risk oluşturur. Vücut kitle endeksinin 25kg/m2’nin altında olması hastalığa karşı koruma sağlarken, bu oranın üstü riski artırır. Ayrıca doğum kontrol hapları ve ağrı kesiciler vücuttaki kan basıncını yükselterek hipertansiyona neden olabilir.
Evdeki ölçüm kan basıncını daha iyi yansıtır
Kan basıncı ölçülerek, hipertansiyon hastası olup olunmadığı anlaşılabilir. Ölçümün uygun şart ve ortamda yapılması gerekir. Özellikle son yarım saat içinde kahve, çay, sigara içmemiş, on dakika oturur şekilde dinlenmiş olmak gerekir. Bununla birlikte çalışmalar, ofis dışı ambulatuvar kan basıncı ölçümü veya evdekinin, ofis ölçümlerine göre hedef organ hasarı ve kardiyavasküler hastalık riskiyle daha kuvvetli ilişki olduğunu göstermektedir. Ofis ölçümlerinde strese bağlı olarak beyaz önlük hipertansiyonu görülebilir. Bu nedenle evdeki ölçümler günlük yaşamdaki kan basıncını daha iyi yansıtması ve çok sayıda ölçüm alınması nedeniyle daha anlamlıdır. Bazı hastalarda da kan basıncı evde yüksek hastane ölçümünde normal çıkabilmekte, bu da maskeli hipertansiyon olarak tanımlanır.
Hipertansiyondan korunma yöntemleri
Hipertansiyona karşı yaşam tarzı değişikliği, tedavi ve korunmanın temelini oluşturur.
1. Kan basıncı takibinin yapılması
2. Sigaranın bırakılması
3. Alkol tüketiminin hafta en fazla dört kadeh ile sınırlandırılması
4. Günlük tuz tüketiminin azaltılması
5. Düzenli fiziksel egzersiz yapılması
6. Haftada 5 gün tempolu yürüyüş yapılması
7. Aerobik egzersizlerin yapılması (yüzme, bisiklete binme vb.)
8. Kilonun kontrol edilmesi
9. Stresle mücadele edilmesi
10. Düzenli doktor kontrolü
