Türkiye’ye Seyahat Edecek Vatandaşlarımız İçin Hatırlatmalar

Müşavirliğimiz, tatil sezonunda ülkemize seyahat edecek vatandaşlarımızın sık sık karşılaştığı soru ve sorunlarla ilgili olarak aşağıdaki hususların hatırlatılmasında fayda mülahaza etmektedir. Vatandaşlarımız bu ve benzeri konularla ilgili olarak her zaman Başkonsolosluklarımız ve Müşavirliklerimizden aşağıda belirttiğimiz iletişim kanalları aracılığıyla  ayrıntılı bilgi alabileceklerdir. 

Pasaport ile ilgili sorunlar:

Maalesef her yıl birçok vatandaşımızın pasaportları yanına almayıp sınır kapılarından döndüklerine şahit olmaktayız. Bu nedenle seyahate çıkmadan önce vatandaşlarımızın kendilerinin ve aile üyelerinin pasaportlarını yanına aldıklarından emin olmalarını tavsiye ederiz.

Bunun dışında ayrıca pasaportların geçerlilik sürelerine de dikkat edilmesi gerekir. Havayolu ve Karayolu ile Avusturya’ya dönüşlerde pasaportlarınızın kural olarak en az 6 aylık geçerlilik süresine sahip olması tavsiye olunmaktadır. Daha kısa süreli pasaportlarda bazı durumlarda vatandaşlarımızın sınır kapılarında sorunlar yaşadıkları gözlenmektedir. Pasaportlarınızı yenilemek üzere hafta için her gün 9-12 arası Konsolosluklarımıza müracaat edebilirsiniz. Güncel olarak pasaportların yenilenme süreleri 4-6 hafta kadar sürebilmektedir.

Avusturya pasaportu olan vatandaşlarımızda da durum aynı şekildedir. Avusturya pasaportuna sahip vatandaşlarımızın da seyahatleri öncesinde pasaportlarının geçerlilik sürelerini kontrol etmelerinde fayda vardır. 6 aydan az olan süreli pasaportlarınızın (Magistrat/Gemeinde) Avusturya belediyelerinde değiştirmeleri gerekmektedir. Diğer taraftan Avusturya pasaportlarını yenileyemeyen vatandaşlarımız Acil pasaport “Notpass” alabilmektedirler. Bu tür pasaportu temin eden vatandaşlarımızın eğer “Mavi Kart’ları var ise vize almalarına gerek duyulmamaktadır. Öte taraftan mavi kartı olmayan vatandaşlarımız “Notpass” için Vft Global şirketinden vize müracaatında bulunmaları gerekmektedir. Mavi kartı veya vizesi olmayan “Notpass”  sahibi vatandaşlarımız uçağa alınmamaktadır. 

Araçları ile Türkiye’ye seyahat edecek vatandaşlarımız:

• Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız, özel araçları ile ülkemize seyahatlerinde de bir takım sorunlarla karşılaştıkları gözlenmektedir. Bu nedenle aşağıdaki hususlara dikkat edilmesinde fayda vardır. 

• Vatandaşlarımız, kendi adlarına kayıtlı araçlarla ülkemize seyahat etmelerinde herhangi bir sorun bulunmamaktadır. Bu araçlar ülkemizde 2 yıl kalabilmektedir.  Ancak söz konusu süre boyunca araç sahibinin de ülkemizde kalması gerekmektedir. Aracın Türkiye’de bırakılarak yurtdışına çıkılması gerekiyorsa aracın bulunduğunuz ildeki gümrük müdürlüğüne emanet edilmesi zorunludur. Aksi takdirde vatandaşlarımız araçlarını çıkartmak istedikleri takdirde ciddi oranda para cezaları ile karşılaşmaktadır.

• Ancak Avusturya’da emekli olmuş vatandaşlarımız, araçlarını bu iki süresince ülkemizde bırakarak yurtdışına giriş çıkış yapabilmektedir. Bunun için, Avusturya Emeklilik Sigortası Kurumu (Pensionsversicherungsanstalt) tarafından emekli olan kişilere her yıl gönderilen “Bescheid” (emekli olduğunu gösterir belge) isimli belgeyi Konsolosluğumuzun kabul ettiği yeminli tercümanlardan birisine tercüme ettirerek Konsolosluğumuzun “Noter” bölümünde onaylatmaları gerekmektedir. Bu belge ile giriş yaptıkları takdirde vatandaşlarımız araçlarını 2 yıl boyunca ülkemizde bırakarak yurtdışına çıkabilmektedirler.

• Bunun dışında başkası adına kayıtlı bir araç veya kiralık bir araç ile ülkemize seyahat etmek isteyen vatandaşlarımızın araç sahibinden noter onaylı vekaletname almaları veya kira sözleşmelerini yanında bulundurmaları zorunludur.

• Araçlarla ilgili önemli bir sorun da söz konusu araçların ülkemizde kimler tarafından kullanılabileceği konusudur. Yabancı plakalı araçlar ülkemizde yalnızca araç sahibi ile yine yurtdışında yaşamak koşuluyla araç sahibinin eşi, anne babası ve çocukları tarafından kullanılabilmektedir. Araç sahibinin, ülkemizde yaşayan eşi, anne babası ya da çocuklarının söz konusu aracı kullanmaları, acil durum haricinde yasaktır.

Sağlık sigortası:

Ülkemiz ile Avusturya arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Anlaşması’na göre, vatandaşlarımız Avusturya’da sahip oldukları sağlık sigortasından Ülkemizde yalnızca ‘Acil” durumlarda faydalanabilmektedirler. Bu nedenle Türkiye’ye seyahat edecek vatandaşlarımızın seyahat öncesi bağlı bulundukları Sağlık Sigortası Kurumundan (Krankenkasse)  “Urlaubskrankenschein” almaları gerekmektedir. Sürekli hastalığı olanlar veya sürekli belirli ilaçları kullanmakta olan vatandaşlarımız bu durumu bildirmeleri halinde “Urlaubskrankenschein”larına bu husus işlenmekte ve ülkemizde bulundukları esnada acil olmasa da bu kapsamdaki tedavi giderlerinden faydalanabilmektedir. Vatandaşlarımız acil durum dışında Ülkemizde yapmış oldukları sağlık giderlerinin ücretlerini kendileri ödemek zorundadırlar. Ancak ödemiş oldukları bu giderler için Avusturya Sağlık Kasasına (Österreichische Gesundheitskasse) müracaat ederek, yapılan harcamaların %80’ine kadarlık kısmını iadesini talep edebileceklerdir.

Genel sağlık sigortası borcu:

Birçok vatandaşımız sürpriz bir şekilde kendilerine Sosyal Güvenlik Kurumu tarafından gönderilen genel sağlık sigortası prim (GSS) borcu ile karşılaşabilmektedir. Ülkemizde yürürlükte olan mevzuata göre, ülkemizde ikametgahı olan ve başka bir ülkede sağlık sigortası bulunmayan bütün vatandaşlarımız zorunlu olarak genel sağlık sigortası kapsamındadır. Bu kişilerden, geliri olanların primleri kendileri tarafından, herhangi bir gelire sahip olmayanların sigorta primleri ise hazine tarafından karşılanmaktadır. 

Yurtdışında yaşayan vatandaşlarımız ülkemizde herhangi bir nedenle ülkemizde ikametgah beyanında bulunmaları halinde kendileri doğrudan doğruya genel sağlık sigortası kapsamına alınmakta veya evlilik yada başka bir nedenle Avusturya’ya gelen vatandaşlarımız ise ülkemizdeki ikamet kayıtlarını sildirmedikleri için sağlık sigortaları devam etmektedir. Sistem bu kişileri ülkemizde ikamet ediyor görmesinden dolayı bu durumda olan vatandaşlarımıza  GSS borcu çıkartılabilmektedir.

Bu durumda olan vatandaşlarımızın öncelikle Konsolosluklarımızdan ülkemizdeki ikametlerini kapatmaları ve burada ikamet ettiklerini gösteren yeni tarihli bir ikamet belgesi “historische Meldezettel veya Meldedatenauszug” ve Avusturya’da sigortalı olduklarını gösteren  “Versicherungsdatenauszug” ile birlikte Müşavirliğimize müracaat etmeleri halinde GSS borçlarının silinmesi için gerekli işlemler yapılmaktadır.

TR/A2 belgesi:

Türkiye’den Avusturya’ya özellikle evlilik yoluyla gelen vatandaşlarımızın Avusturya’da eşleri üzerinden sağlık sigortası “Mitversicherung” yaptırabilmeleri için, Avusturya kurumları tarafından vatandaşlarımızdan ülkemizde geçerli bir sağlık sigortalarının bulunmadığını gösteren (TR/A2) formüleri talep edilmektedir. Bu durumdaki vatandaşlarımızın Avusturya kurumlarından aldıkları “Meldezettel” ile birlikte Konsolosluğumuzun “Nüfus” bölümünden adres beyanında bulunmaları gerekmektedir. Bu işlemden sonra vatandaşlarımıza SGK tarafından hızlı bir şekilde TR/A2 formüleri gönderilmesi gerekli işlemler Müşavirliğimizce yapılmaktadır.

Emeklilik İşlemleri:

İki ülke sigortalarının birleştirilmesi

Ülkemiz ile Avusturya arasında imzalanan ikili sosyal güvenlik anlaşması gereğince vatandaşlarımızın herhangi bir ülkede yapmış oldukları fiili çalışmalar sigortalılık süresi bakımından her iki ülkede de yapılmış gibi değerlendirilmektedir. Örneğin ülkemizde 5 yıl sigortası olan bir vatandaşımızın Avusturya’da da 10 yıllık çalışması bulunması halinde bu vatandaşımız Avusturya’da emeklilik için gerekli olan 15 yıllık sigortalılık süresini doldurmuş olacaktır. Yaş şartının da yerine getirilmesi ile birlikte bu vatandaşımız Avusturya’dan emekli olabilecektir. Aynı şekilde diğer şartların varlığı halinde ülkemizde de emekli olabilecektir. Ancak burada söz konusu emeklilik kısmi emeklilik olacaktır. Örneğin Avusturya maaşı hesaplanırken 10 yıllık çalışma karşılığı bir maaş hesaplanacaktır.

En çok karşılaştığımız sorunlardan birisi de, Avusturya’dan kesin dönüş yapan vatandaşlarımızın burada yaptıkları çalışmalar karşılığı ödemiş oldukları sigorta primlerinin iadesine ilişkindir. Maalesef bu konuda Avusturya mevzuatı prim iadesi öngörmemektedir. Bu durumdaki vatandaşlarımızın vefatı sonrası ancak geride kalanlara bir defaya mahsus bir tazminat ödemesi yapılabilmektedir.

Borçlanma talepleri

3201 sayılı Kanuna göre yurtdışında çalışılan süreler ile kadınların Avusturya’da geçirdikleri sürelerin (ev hanımlığı), borçlanılması mümkün olup, borçlanma talepleri ile ilgili Müşavirliğimiz vatandaşlarımıza gerekli her türlü yardımı yapmaktadır. Borçlanma taleplerinde ev hanımlarından “Meldedatenauszug” çalışan vatandaşlarımızdan ise Avusturya Emeklilik Sigortası Kurumundan (Pensionsversicherungsanstalt) alınması gereken “Nachgewiesene Versicherungszeiten und neutrale Zeiten” adlı belge yeterli olmaktadır. Söz konusu belge Müşavirliğimiz tarafından tercüme edilerek sisteme işlenmektedir.

Emekli aylıklarının açtırılması/bağlanması

Türkiye’den emeklilik şartlarını doldurarak aylık talebinde bulunmak isteyen vatandaşlarımız, bağlı bulundukları Sosyal Sigortalar İl Müdürlüklerine aşağıda sayılan belgelerle birlikte posta ile müracaat ederek aylık bağlanması talebinde bulunabilmektedirler.Bunun için gerekli belgeler; Gelir/Aylık/Ödenek Talep Belgesi,  3201 Sayılı Kanuna Göre Aylık Talebinde Bulunanlara Mahsus Beyan ve Taahhüt Belgesi(Her iki belge de SGK’nın internet sayfasından indirilebilmektedir) ve Avusturya Emeklilik Sigortası Kurumundan alınacak “Nachgewiesene Versicherungszeiten und neutrale Zeiten”.

Yurtdışında geçen süreleri borçlanmak suretiyle ülkemizde emeklilik talebinde bulunan vatandaşlarımızın, Avusturya’da herhangi bir işte çalışmıyor olması (geringfügige Beschaeftigung hariç) ve Avusturya’da ikamete dayalı herhangi bir yardım almıyor olması gerekmektedir. 

Bunun dışında Ülkemizden emeklilik aylığı alan Vatandaşlarımızın durumlarını Pensionskasse’ye bildirmeleri de zorunludur. Bu durumda Ülkemizde almış olduğunuz emekli maaşının % 5’i oranında bir sağlık sigortası primi kesilmektedir.

Vatandaşlarımız yukarıda kısaca belirtilen konular ve diğer her türlü sorunlarında detaylı bilgi almak için  Çalışma ve Sosyal Güvenlik Müşavirliğimiz ile aşağıda belirtilen iletişim kanalları ile her zaman irtibata geçebileceklerdir.