Vücudun sağlığı ruh ve beden olarak bir bütündür, temeli de sağlıklı beslenme ile oluşturulur. Çinko, magnezyum, C, D, E, A vitaminleri, fitobesinler adı verilen binlerce vücudu yararlı olan moleküller burada etkin rol üstlenir. Bu bileşikleri takviye yoluyla almak çok zordur. Ancak kırmızı, turuncu, yeşil, siyah, mor, beyaz gibi gökkuşağını oluşturan değişik renkteki bitkisel besinlerden alınabilir.
İstanbul Tıp Fakültesi
Acil Dahiliye Bölümü İç Hastalıkları Uzmanı
Prof. Dr. Osman ERK
Hiçbir gıda takviyesi sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam şartlarının yerine geçemez. Sağlıklı beslenme modelinde öncelikle sağlıklı yaşam tarzını benimseyip, yerine getirmek gerekir. Bunun içinde yerel üretilmiş taze, temiz, hormonsuz, mümkünse organik-işlenmemiş mevsimsel gıda (meyve-sebzeler) tüketilmelidir.
Herkesin vitamin ihtiyacı farklıdır!
Takviyelerde standart doz ve miktarda vitamin ile mineraller bulunur. Sağlıklı beslenme koşullarını yerine getirirken bitkisel ağırlıklı, gökkuşağı gibi her renkten, kalori hesabı yapmadan beslenmeye dikkat edilmeli, hayvansal ve işlenmiş gıdalardan mümkün olduğunca uzak durulmalıdır. Haftada iki kez et-tavuk, 5 yumurta, bir-iki dilim peynir tüketimi ile insanın temel ihtiyaçları karşılanabilir. Tabi bunun yanı sıra egzersiz, stres yönetimi, uyku, sigara, alkol-uyuşturucu kullanmama, hijyen koşullara uymak, temiz hava ve su çok önemlidir.
Vitamin ihtiyacı mevsim değişikliklerinde gerekebilir. Çünkü piyasada çok çeşitli marka vitamin takviyeleri satışta. Bunların seçiminde güvenilir, sertifikalı, kontrollü olmak gerekir.
Koruyucu bir sağlık kalkanı oluşturabilmek için;
Çinko: Kahverengi besinlerden tahıl, baklagiller, kuruyemişlerin içinde yoğun olarak bulunur. Bağışıklık sisteminin her iki kolunu destekleyen çok önemli minarelerden bir tanesidir. Vücuttaki detoks sisteminin en önemli yardımcılarından biridir.
Demir: Her zaman hayvansal gıdalar akla gelse de aslında bitkisel gıdalardaki demir vücut için çok daha yararlıdır. Hayvansal gıdalardaki demirin vücudun ihtiyacı olandan daha fazla emilme eğilimi varken bitkisel besinler sadece ihtiyacı olanı emer. Örneğin; salata demir kaynağıdır. Fazla emilim vücudu okside eder yani yaşlandırır.
Demir ayrıca oksijen taşıyan hemoglobinin en önemli bileşenlerinden biridir. Eksikliğinde kanda dokulara oksijen taşımada sorun yaşanabilir. Çinko, bakır, demir fazlalığının Alzheimer, demans ile direk ilişkisi vardır. Bu nedenle hayvansal gıdaların geri planda tüketilmesi sağlıklı yaşam için önemlidir.
Fabrika, endüstri şartlarında yetiştirilen hayvansal gıdalardan vücuda zarar gelir. Vücutlarındaki antibiyotik, takviyeler nedeniyle yüklendikleri ağır metaller, kolesterole dönüşmüş yağları çok fazladır. Tüketilecekse doğal ortamında merada, özgürce gezen-otlayan hayvanların ürünleri tercih edilmelidir.
D vitamini: Bağışıklık sisteminin en güçlü yardımcısıdır. D vitamini kandaki bağışıklık sistemini aktive eder, daha etkin hale getirir. Sadece bir vitamin değil, hormondur.
Güneşte bolca bulunan yaz-kış demeden alınması gereken bir vitamindir. Yazın özellikle 11:00-15:00 saatleri arasında, kışın her fırsatta güneş koruyucu krem sürmeden 20-30 dakika boyunca güneşle temas edilmesi ile D vitamini üretme-depolama şansı oluşur. Güneşin vücudun içine, kana kadar nüfus etme yeteneği olduğu için, aynı zamanda kandaki bağışıklık hücrelerini güçlendiren bir kaynaktır.
C vitamini: Bağışıklık ve merkezi sinir sisteminin en önemli yardımcılarından birisidir. Beyindeki sıvıların içerisinde bol miktarda C vitamini bulunur. Turunçgiller, kivi, biber, domates, yeşil yapraklı, güneşte kalan, açık havada yetişen gıdaları tüketmek, günde bin miligrama kadar C vitamini desteği almak uygundur.
Magnezyum: Vücudun en önemli enzim sisteminin yardımcılarından biridir. Enzimler tüm metabolik olayları gerçekleştirir. (Hücrelerdeki milyarlarca dönüşüm, yapım, üretim, depo fabrikasına dönüştürür, toksinleri ortadan kaldırır) Sinir, kas, damar, bronşların açık olması için en yardımcı elementlerden biridir.
Her türlü bitkisel besinin özellikle kahverengi gıdaların içinde bolca bulunur. Ancak kış aylarında mümkünse magnezyumsitrat şeklinde takviye almak uygundur. Magnezyum ile birlikte yardımcısının özelliği çok önemlidir. Oksit ya da karbonat şeklinde değil daha sitrat, oksit, fosfat, karbonat gibi şelat adı verilen formda magnezyumu alıp, hücrelere taşıyan bileşiklerdir.
A vitamini: Viral hastalıkların önlenmesi açısından çok önemli olan A vitamini eksikliğine dünyada özellikle çocuklarda rastlanır. Her yıl çok sayıda insan eksikliği nedeniyle ya kör olur ya da yaşamını kaybeder. Hayvansal gıdalarda daha çok olsa da bitkisel gıdalarda betakaroten denilen kırmızı, turuncu, sarı, yeşil olanlarda yoğun miktarda bulunur. Zengin bir diyetle vücut bu karoteni rahatlıkla A vitaminine dönüştürebilir.
E vitamini: Çok önemli antioksidan maddelerden birisidir. Kalp-damar, beyin sağlığı açısından çok önemlidir. E vitamininden zengin bitkisel besinlerle beslenen kişilerde demans, alzheimer ihtimali çok azdır. Kahverengi, yeşil besinlerde E vitamini yoğun bulunur.
Demir, çinko, selenyum, demir, omega yağ asitlerinin kan tetkikleri sonucuyla vücuttaki durumu rahatlıkla anlaşılır. Hastalıkların temelinde vitamin-minarel eksikliği yattığı için eksikliğinde hastalık oluşur. Şizofren, nörolojik-psikiyatrik hastalıklarının temelinde bile kolaylaştırıcı faktör olarak vitamin-minarel eksikliği vardır. Dengeli beslenme, ruh-sinir hastalıkları dahil vücudun tümünü onarmada önemli rol üstlenir.
