Birçok Avrupa ülkesi Covid-19 aşılamalarına 5 yaş ve üzeri çocukları dahil ederken Omicron varyantı nedeniyle de yeniden kısıtlamalar başladı. Yılbaşı kutlamalarının iptali, konserlerde kişi sayısının azaltılması ve sosyal mesafede 1,5 metre kuralına geri dönüş kararı alındı. Türkiye’de halen bir kısıtlama veya tedbir başlatılmadı ancak 5-11 yaş grubu çocuklar için de aşı hakkının tanınması gerekir.
Türk TORAKS Derneği Başkanı
Prof. Dr. Oya İTİL
Covid-19’a karşı aşılanma hastalığa karşı en iyi koruma yöntemidir, ancak tek başına yeterli değildir. İngiltere’de yapılan bir araştırmada Omicron varyantının üreme hızının Delta varyantına göre yüzde 34 daha fazla olduğu saptandı. Ayrıca Delta’ya göre 2 kat daha bulaşıcıdır. 3’üncü doz olarak uygulanmış mRNA aşısının koruyuculuğu yüzde 55-80 arasındadır. Omicron’un yanı sıra Delta ve diğer varyantların da yayılmaya devam ediyor. 14 ülkede ve 38 milyondan fazla insanın değerlendirildiği toplam 51 araştırma dikkate alınarak bir analiz hazırlandı. Bu analize göre Covid-19 hastalığına karşı tam aşılı olmak enfeksiyondan yüzde 89,1 (Biontech yüzde 91,2 ve Coronavac yüzde 65,7), hastaneye yatıştan yüzde 97,2 yoğun bakımdan ise yüzde 97,4, ölümden de yüzde 99 oranında koruduğu bulunmuştur. Tüm dünyada uygulanan monoklonal antikor tedavisi Türkiye’de halen kullanılmıyor ancak bu tedavi hastaneye yatışları yüzde 70’in üzerinde önlüyor.
Çocuklar da ağır hastalık geçirebilir
Birçok Avrupa ülkesinin aşılama kampanyasına 5 yaş ve üzeri çocukları da ekleyerek, kısıtlamalara gitti. Covid-19 pandemisinde şu ana kadar elde edilen veriler, yenidoğan dönemi dahil olmak üzere her yaştan çocuk ve gençlerin virüs ile enfekte olduğunu, ağır hastalık bulguları geliştirdiklerini ve çocukların da virüsü diğer insanlara bulaştırdıklarını göstermiştir. Çocuklar şikayetleri olmadan da virüsü diğer insanlara bulaştırabileceğinden çocuklara aşı uygulamasının virüs yayılımını, virüs ile enfekte çocuklarda ağır hastalık gelişme riskini azaltacağı, ailedeki diğer bireyleri ve arkadaşları için koruyucu olacaktır. Bu yaş grubunda aşının etkinliğinin ve güvenilirliğinin yeterli olduğu, yan etki görülme oranının düşük olduğu bildirilmiştir. 12 yaş üzeri çocuklarda erişkin ile aynı aşı dozu uygulanmakta olup; 5-11 yaş aralığındaki çocuklara erişkinlerde uygulanan dozun 3’te 1’i dozunda aşı uygulanmaktadır.
Avrupa kapanıyor, Türkiye ne yapmalı?
İngiltere, Danimarka, Avusturya, Rusya gibi ülkelerde restoranlar için erken kapanma, toplu taşıma araçlarına ve iç mekanlara girişte FFP2 tipi maske kullanılması zorunluluğu ülkelere giriş ve çıkışta karantina uygulamaları, yılbaşı partilerinin iptal edilmesi, konserlerde sayı kısıtlaması, mağaza ve iş yerlerinde sosyal mesafe kurallarının sıkılaştırılması gibi önlemler alınmaya başlamıştır. Hollanda’da ise 14 Ocak’a kadar kısmi kapanma uygulandı. Türkiye’de maalesef önlemleri sıkılaştırma yolunda henüz bir adim atılmadığını gözlemekteyiz. Virüs dolaşımının azaltılıp salgının sonlanması, okul, aile ve iş yaşantının normale dönmesi yaygın aşılanma ve kişisel korunma önlemlerine uyulması ile mümkün olacaktır. Aşı gereklidir ama yeterli değildir.
Yapılması gerekenler:
- 5-11 yaş grubu için aşı hakkı tanımlanmalıdır.
- Esnek ve dönüşümlü mesai uygulanmalıdır.
- Toplu ulaşım araçlarında dezenfeksiyon yapılması, Covid-19 açısından tam güvenliği sağlamakta yetersizdir. Bu nedenle bu araçların pencerelerinin güvenli bir şekilde açık kalması, duraklarda tüm kapıların açılması, sürücülerine günlük hızlı test yapılarak, yolcular ile hava temasını kesecek şekilde düzenleme yapılmalı, araç içerisinde N-95 maske kullanması sağlanmalıdır.
- Özellikle maske kullanımı pratikte uygulanmamakta olup, kapalı alanlarda maske zorunluluğunun mutlaka sağlanması gereklidir. Ayrıca toplu çalışılan yerlerde, okullarda periyodik hızlı testler uygulanmalıdır. Çalışan sağlığı için FFP2/N95 maskelerini takmaları sağlanmalıdır.
- Hijyen için dezenfektan kullanımı ile bulaşın önlenemeyeceğini bilmeliyiz. Bunun için tüm ortamların havalandırması sağlanmalı, yeterince havalanmayan yerlerin toplu kullanımını önlemeye yönelik gerekli düzenleme yapılmalıdır.
- Dünyada tedavi için kullanılan ölüm ve hastane yatışını yüzde 70’in üzerinde önlediğini ortaya konan monoklonal antikorlar Türkiye’de halen kullanılmamaktadır. Hafif – orta şiddette Covid-19 hastaları arasında ağır hastalığa ilerleme riski olanlara uygulanacak monoklonal antikor tedavisinin ölüm ve hastane yatışını yüzde 70’in üzerinde önlediği gösterilmiştir. Riskli gruplarda kullanılması için bu ilaçlar temin edilmelidir.
- Aşılama hızlandırılmalı ve yaygınlaştırılmalıdır. Faz-III aşaması başlamış olan Turkovac aşısının hatırlatma dozu olarak uygulanacağı bir başka çalışmanın daha yürütülmekte olduğu bilinmektedir. Henüz Faz-III aşaması sürmekte olan, acil kullanım onayı alan Turkovac aşısının araştırma sonuçlarının bilim camiasıyla paylaşılmasını bekliyoruz.
- Omicron ve tüm varyantlar için bölge, hastalık şiddeti, cinsiyet, yaş, aşılanma durumu gibi tüm veriler paylaşılmalıdır.
