Diz ekleminde yapısal ya da travma gibi farklı nedenlerle oluşan eklem bozukluklarında erken dönemde uygulanan düzeltme ameliyatları (osteotomi) ile eklem kurtarılabilir. Ayrıca olası protez ameliyatı 10 yıldan daha fazla ötelenebilir hastaya zaman kazandırılabilir.
Prof. Dr. Hasan Bombacı
Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı
Düzeltme ameliyatları özellikle kıkırdak hasarı olan genç hastalarda büyük önem taşıyan kurtarıcı ameliyatlardır. Ancak hastanın ağrı ilk başladığı dönemi kaçırmaması gerekir.
Protez ameliyatları hastalar için erken dönemde çok faydalı olmakla birlikte geri dönüşü olmayan girişimlerdir.
Hastaya hareket etme fırsatı!
Protez ameliyatları kalça ve dizde çok iyi sonuçlar veren tedavi yöntemi olmasına rağmen belli bir kullanım süreleri vardır. Zamanında yapılan düzeltme ameliyatları hastaya kendi kemiği, kendi eklemi ile hareket etme fırsatı verir.
Protez ileri derecede eklem bozukluklarında eklemi değiştiren geri dönüşümü olmayan bir ameliyattır. Dolayısıyla genç hastalarda tercih edilmez. Özellikle erken tespit edilen kıkırdak hasarlarında ya da diz kapağının bozulduğu, diziliminin iyi olmadığı durumlarda protezi geciktirmek için kemik düzeltici ameliyatlar yapılır. Bunların esas amacı yükü dizin bozuk olan kısımdan geride kalan sağlam kısmına aktarmaktır.
Düzeltme ameliyatlarında ilk şikâyet ağrı
Düzeltme ameliyatlarının uygulanabilirliği için erken teşhis çok önemlidir. Çünkü zaman geçtikçe dizde oluşan hasar büyür ve ameliyattan fayda görme oranı azalır. Bu hastaların yaşadığı ilk şikâyetin ağrıdır genellikle de ağır aktivite, uzun yürüyüşlerden sonra ortaya çıkar. Kıkırdak hasarı veya eklem bozulmaları ilerledikçe hafif aktiviteler dahi ağrıya neden olur. Dolayısıyla hastanın bu ameliyata ihtiyacını doğuran ilk bulgudur.
Diz kapağı kemiğindeki hasar sinsi ilerler
Eklemlerdeki hasarlar farklı sebeplerden ortaya çıkabilir. Hastanın çocukluktan gelen ya da diz kapağı kemiğinde ortaya çıkan deformiteler. Diz kapağı kemiğinde oluşan deformiteler daha sinsi ilerler ve orta yaşlarda diz önü ağrısıyla kendisini gösterir. Bazen de dize gelen darbeler sonucunda çoğunlukla dizin iç kısmında olmak üzere hasarlar oluşur. Bunlar da bacakta biyomekanik bir dizilim bozukluğu olmasa bile o bölgede hasara yol açar.
Yapısal nedende ağrı beklenmemelidir
Özellikle yapısal nedenlerle dizilim bozukluğu olan durumlarda ameliyat yapmak için ağrıyı beklememek gerekir. Çünkü bu durumlarda deformite bariz ve ileride problem çıkacağı kesin gibidir. O yüzden belli açıları geçen dizilim bozukluklarında gerekli müdahale erken dönemde yapılırsa ömür boyu sürecek iyilik hali oluşturma ihtimali yüksek olur.
Ameliyat sonrası eski hayat
Şikâyetleri başladığında eğer hastada kıkırdak hasarı gelişmemişse ömür boyu bile sürebilecek iyilik hali sağlanabilir ama geç gelen ve kıkırdak hasarı ilerlemiş hastalarda iyilik hali çok daha kısa olur. Belki ameliyat uygulanma şansı kalmayabilir. Bu ameliyatlardan sonra özellikle erken teşhis ve tedavi yapıldığında hastanın eski aktivitelerine dönme ihtimali çok yüksektir. Ama hasar yüksek, hasta geç gelmişse aynı başarıyı yakalamak zordur.
Hastalar neler yapmalı?
Düzeltme ameliyatlarının yapıldığı başlıca iki grup hasta vardır.
İlki; değişik sebeplerle (hayatın erken döneminden itibaren mevcut olan ya da diz artrozu gibi sebeplerle sonradan ortaya çıkan) bacaklarda dizilim bozukluğu gelişmiş hastalar, ikinci grubu ise travma sonucu dizinde hasar meydana gelmiş kişiler oluşturur. Yapısal bozukluğu belirgin olan kişiler belirgin şikayetleri olmasa bile ihmal etmeden doktora başvurmalıdır. Çünkü bu dönemde yapılacak ameliyat hastada belki de hayat boyu sürecek bir iyilik hali oluşturabilir, eklemlerde birçok hasarı önleyebilir. İkinci grupta ise; hastaların ağrısı gittikçe artar, aralardaki iyilik süreçleri gittikçe kısalır. Bu tabloda gecikmeden doktora başvurmalıdır. Çünkü bu tür kemik düzeltici ameliyatlar, hastanın eklemini kurtarabilir, yapılacak protez ameliyatının uzun yıllar ertelenmesini sağlayabilir.
