Duyguları yoğun yaşamamıza sebep olan süreçlerden geçmekteyiz. Ev ve ailelerimizin yanında güven, mutluluk hisleri ya da belirsizliğin verdiği kaygı hissi bu süreçte doğal duygulardır. Bunun yanı sıra çocuğunuzda yakından gözlemleyebileceğiniz hatta kimi zaman sizlerin de hissedebileceği duygu durumu; öfkedir. Çocuğunuzun öfkesini onun yaşadıklarını anlamak için bir fırsat olarak görmelisiniz.
Çocuklarda ev ortamında görülen öfke çoğunlukla aşağıdaki durumlarda açığa çıkmaktadır;
• Mahrumiyet ve yoksunluk durumları,
• Haksız davranışlara maruz kaldığını düşünme,
• Enerjisini yönlendirecek bir ortam ihtiyacı,
• Kişiler arası (çoğunlukla kardeş) çatışma durumlarında çocuklar öfke duygusunu yoğun olarak hissetmektedir. Öncelikli olarak varsa kendiniz ardından çocuğunuzda öfkenin farkında olmalısınız. Çocuğunuzun öfkesini onun yaşadıklarını anlamak için bir fırsat olarak görmelisiniz. Öfkesini örtecek sözel ve fiziksel uyaranlardan kaçınmalısınız. Çocuğunuzun öfkesini onaylamalısınız. Unutmayın ki öfke ‚ben kırgınım‘ duygusunu ifade eder. Çocuğunuzun yaşadığı sorunu tespit edip ve neden öfkelendiğini araştırmalısınız. Bu durumun onun için önemli olduğunu bilseniz de sınır koymayı göz ardı etmeden ilerlemelisiniz. Örneğin oyuncakla oynama sırası kardeşindeyse ve abi/abla öfke halindeyse:
“Kardeşinin senin oyuncağını aldığı için kızgın olduğunun farkındayım. Ne istediğini biliyorum. Fakat biraz da onun oynamasına izin vermeni istiyorum. Onun sırası.”
Ayrıca çocuğunuzun size karşı olan öfkesi ile empati kurmak da çok önemlidir. Bunu “Tabletle oynamanı kısıtladığım için bana ne kadar kızgın olduğunu anlayabiliyorum” diyerek yapabilirsiniz. Bu durum bağlantının devamını sağlar, çocuğun öfkesini onaylar. Çocuğunuzun öfkesini kelimelere dökmesine yardımcı olun. Gerektiğinde “Kızgın mısın?” “Ne hissediyorsun?” sorularıyla destekleyebilirsiniz. sizlerle sakinleştirici olabilecek etkinlikler için çeşitli fikirler sunan bir liste paylaşmaktayız. Çocuğunuzla listeyi gözden geçirin ve aşağıdaki soruları tartışın:
• Sakinleşmek için kaç müdahaleyi denedi?
• Denediklerinden hangileri daha sakin hissetmek için ona yardımcı oldu?
• Denediklerinden hangileri yararlı değildi?
Cevapları doğrultusunda resim kağıdına kırmızı, sarı ve yeşil daireler çizmesini isteyin. Eğer kırmızı rengi hissediyorsa gerçekten çok öfkeli olduğu anlamına gelmektedir. Listeden onu sakinleştirecek bir yöntem seçmesini isteyin. Sarı rengi hissediyorsa bu rahatsız olmaya başladığı anlamına gelir. Daha rahat hissetmek için hangi müdahaleye ihtiyacı var, sorun. Eğer ki yeşil hissediyorsa sakin veya mutlu hissettiği anlamına gelmektedir.
Bu süreçte duygu kontrolleri ile ilgili çatışma durumları yaşamanız olağandır. Sakinleşip bir plan yapmak sizleri rahatlatacak, aile bireyleri arasındaki ilişkileri daha güçlü kılacaktır.
Sakinleşme Müdahaleleri
• Karalama yap.
• Yatıştırıcı bir duş al. Sakinleştirici bir müzik dinle. İlham veren bir film izle.
• Meditasyon yap. Üç derin karın nefesi al.
• Bugün yolunda giden şeyleri düşün.
Kendinle pozitif bir konuşma yap. Hayatında komik bir anı ya da bir fıkrayı düşün. Zorla olsa bile gülümse (bu beynine daha mutlu hissetmesini söyler). Şükrettiğin 5 şeyi düşün. “Peluş bir hayvana ya da yastığa sarıl. Sıcacık bir battaniyenin içine kıvril.
• İyi bir kitap oku.
• Sakin ve güvende hissettiğin bir yeri gözünde canlandır. Gitmeyi sevdiğin bir yerin resmini çiz.
• Koleksiyonlarını gözden geçir. Bir şey üret. Bir şey ör/parmak örgüsü dene.
• Bir kaygı taşını elinde tut.
• Güvendiğin yetişkin ile konuş. Bir arkadaşınla telefonda görüntülü konuş.
• Süt ya da sıcak çikolata gibi bir şeyi yudumla. Sakız çiğne. Ekşi bir şeker ye tadına ve yarattığı hislere odaklan.
• Yastık ve battaniyelerden bir kale yap ve içinde biraz vakit geçir.
• Ayaklarını ılık suya sok.
• Günlük tut.
• Evcil bir hayvanın varsa onunla vakit geçir.
• Balkona, pencereye çıkıp biraz temiz hava al. Evin içinde güneşli bir alan bulup biraz otur.
• Bir iyilik yap. Sevdiğin müziği yüksek sesle dinle.
• Bir sayfayı doldurana kadar karala. Geri dönüşüm kutusunda yırtabileceğin bir şey bul.
• Egzersiz yap; sıkı bir antrenman olsun. Mandala ya da resim boya. Kendi mandalanı yap. Yap-boz ya da bir oyunla kendini oyala. Oyun hamuruyla oyna. Paket lastiklerinden top yap. Balonları şişir ve bırak; onları uçarken izle. Nasıl hissettiğin ile ilgili bir şiir ya da şarkı yaz.
• Kaslarını esnet. Ayaklarına masaj yap. Kaslarını sık ve birak. Aşamalı kas gevşetme egzersizini yap. Biraz mekik çek. Ayaklarını yere sıkıca bastır. Yüksek sesle şarkı söyle.
• Elinde bir buz küpünü erit.
• Alüminyum folyoyu buruşturur-sıkıştır; bakalım bir heykel yapabilir misin? Kaleminin ucu ile kâğıtta delikler açarak bir resim yap.
• Sağlıklı ve çıtır çıtır bir şey ye (Granola, patlamış mısır, simit, havuç dilimleri).
• Odanı veya dolabını temizle ve düzenle.
Kültür Koleji İlkokulu Rehber ve Psikolojik Danışmanı
