Viyana Başkonsolosu C. Mert Özmert merak edilen soruları yanıtladı
Mustafa Delice / Brücke Magazin Genel Yayın Yönetmeni
Tatil dönemi yaklaşıyor. Sıla Yolu’na düşecek olan herkesin aklında pek çok soru var. Telefonunu ne kadar kullanabilir, arabasını ne kadar süre Türkiye’de bırakabilir, emeklilik şartları vs. Yaz dönemi gurbetteki Türkler için hem memleket hasretinin giderildiği bir dönem hem de bir o kadar biriken işlerin halledildiği…
Türkiye Cumhuriyeti Viyana Başkonsolosu Cafer Mert Özmert ‘Sıla Yolu’na düşecek yüz binlerce Türk’ün aklındaki soruları birer birer yanıtladı.
Arabayla Türkiye’ye giden emekli olmuş bir Türk vatandaşı arabasını Türkiye’de ne kadar bırakabilir?
Arabaları ile Türkiye’ye giden emekli vatandaşlarımız, emeklilik belgelerini / ikamet tezkerelerini sınır kapılarında gümrükte ibraz etmeleri durumunda, araçlarını toplam 4 yıl (2+2) Türkiye’de bırakabilirler.
İlk 730 günlük sürenin (2 yıl) tamamlanmasından önceki son 3 ay içerisinde gümrük idaresine başvuruda bulunulması durumunda, kişi ve taşıtın yurtdışına çıkış yapmasına gerek kalmaksızın, Türkiye’de kalış süresi 2 yıl daha uzatılarak 4 yıla tamamlanabilmektedir.
4 yıllık (2+2) sürelerini Türkiye’de tamamladıktan sonra araçlarını yurtdışına çıkaran vatandaşlarımız, taşıtları ile birlikte en az 185 gün yurtdışında kaldıktan sonra, bu haktan yeniden yararlanabilirler.
HER DEFASINDA YURTDIŞINDA 185 GÜN KALMA ŞARTI SAĞLANMALI
Örneğin 3 yıl kaldı sonra Avusturya’ya geldi ve Türkiye’ye geri döndü 1 yıl mı kalabiliyor yoksa 4 yıl mı? Yani çok defa giriş çıkış yapmak mümkün müdür?
Yurtdışında emekli olduktan sonra Türkiye’ye ilk defa araç getirecek vatandaşlarımız için yurtdışında yerleşik olma koşulu (taşıt getirilmek istenilen tarihten geriye doğru son 1 yılda 185 gün fiilen yurtdışında bulunma) aranmaz.
Ayrıca, ilk 2 yıllık izin süresinin (730 gün) tamamını kullanmadan, taşıtıyla Türkiye dışına çıkan emekli vatandaşlarımızın, sözkonusu 2 yıllık izin süresi içerisinde kalmak koşuluyla, geriye kalan sürelerini kullanmak üzere taşıtlarıyla yeniden Türkiye Gümrük Bölgesine girişlerinde de 185 gün koşulu aranmaz.
Bunun dışında, Türkiye’ye ilk defa getirilen taşıtların, toplam 4 yıllık izin süreleri dolduğunda, emekli vatandaşlarımızın bunu takip eden 185 gün içerisinde farklı bir araçla aynı hakkı kullanmak amacıyla Türkiye’ye girişlerine müsaade edilmez. Türkiye’ye yeni bir araç getirebilmek için her defasında yurtdışında 185 gün kalma şartı sağlanmalıdır.
Araçların Türkiye’deki izin süreleri devam ederken, araç sahiplerinin Türkiye’den araçsız yurtdışına çıkmaları durumunda, bunu gümrük idarelerine beyan etmeleri gerekmektedir. Gümrük makamlarının bilgisi dışında araçların Türkiye’de bırakılarak yurtdışına çıkılması durumunda ceza uygulanmaktadır.
Türkiye’ye araba götürme, araba bırakma hususlarında emekli olmamış olan Türk vatandaşlar için aynı şartlar geçerli midir?
Yurtdışından emekli olmayan vatandaşlarımızın Türkiye’ye taşıt getirebilmeleri için taşıtlarının kayıtlı olduğu ülkede ikamet izinlerinin olması ve Türkiye’ye giriş yapmak istedikleri tarihten geriye doğru son 1 yıl içerisinde en az 185 gün fiilen yurtdışında bulunmuş olmaları (yerleşik olma koşulu) gerekmektedir. Bu şartları sağlayan emekli olmayan vatandaşlarımız araçlarını 2 yıllık (730 gün) bir süre için Türkiye’ye getirebilmektedirler.
Mavi kartlı kişiler de Türkiye’ye araba götürme, Türkiye’de araba bırakma haklarından yararlanabiliyor mu?
Mavi kart sahibi vatandaşlarımız da Türkiye’ye araç götürebilmektedirler. Mavi kart sahibi kişiler araçlarını 2 yıllık bir süre (730 gün) için Türkiye’de bırakabilirler. Mavi kart hamili vatandaşlarımız için de Türkiye’ye giriş yapmak istedikleri tarihten geriye doğru son 1 yıl içerisinde en az 185 gün fiilen yurtdışında bulunmuş olma (yerleşik olma koşulu) şartı aranmaktadır.
Türkiye’ye araç götürmekle ilgili konularda, T.C. Ticaret Bakanlığı – Gümrükler Genel Müdürlüğü’nün yayınlamış olduğu “Yabancı Plakalı Kara Taşıtları İçin Yolcu Rehberi”nden detaylı bilgi edinebilmek mümkündür.
SÜRELİ İKAMET İZNİ OLANLAR TÜRKİYE’DE 6 AYDAN FAZLA KALMAMALI
Türk vatandaşı olan bir kişi bir yıllık Avusturya vizesi varsa Türkiye’de ne kadar kalabilir? Avusturya’ya sorunsuz giriş yapabilmesi için kalınabilecek süre nedir? Türk vatandaşı olan bir kişi 3 yıllık Avusturya vizesi varsa Türkiye’de ne kadar kalabilir? Avusturya’ya sorunsuz giriş yapabilmesi için kalınabilecek süre nedir? Türk vatandaşı olan bir kişi 5 yıllık Avusturya vizesi varsa Türkiye’de ne kadar kalabilir? Avusturya’ya sorunsuz giriş yapabilmesi için kalınabilecek süre nedir?
Süreli (1 yıllık, 3 yıllık) ikamet izniyle Avusturya’da yaşayan vatandaşlarımızın Türkiye’yi ziyaretlerinde 6 aydan fazla kalmamaları beklenmektedir. Avusturya makamları, süreli ikamet izinlerinin geçerliğini koruyabilmesi için, ikamet izni hamili kişilerin Avusturya’da bir yıl içerisinde altı aydan fazla (183+1) kalmasını şart koşmaktadır.
Süresiz ikamet izni hakkıyla (5 yıllık ikamet izni kartı) Avusturya’da yaşayan vatandaşlarımızın ise Türkiye’yi ziyaretlerinde 12 aydan fazla kalmamaları beklenmektedir.
Çifte vatandaşlığa sahip olan bir genç Avusturya’da yaptığı askerliği Türkiye tanıyor mu? Yoksa iki ülkede de ayrı ayrı askerlik mi yapması gerekiyor?
Çok vatandaşlık hakkında sahip olan ve tabiiyetinde bulunduğu Avusturya devletinde 26.06.2019 (dahil) tarihinden önce askerlik hizmetini yaptığını veya yapmış sayıldığını belgeleyenlerin Türkiye’de askerlik hizmetini yerine getirmiş sayılacağı Milli Savunma Bakanlığı – Askeralma Genel Müdürlüğü tarafından kararlaştırılmıştır.
Çifte vatandaşlığa sahip olan bir gencin Türkiye’de yaptığı askerliği Avusturya devleti tanıyor mu?
Bu husustaki uygulama hakkında Avusturya makamlarından bilgi alınması gerekmektedir.
TÜRKİYE’DEN EMEKLİ OLABİLMEK İÇİN KOŞULLAR
Türk kökenli mavi kartlı bir vatandaş Türkiye’de emekli olabiliyor mu?
Türk kökenli mavi kart hamili kişiler, yurtdışında 18 yaşından itibaren Türk vatandaşı olarak geçen ve belgelendirilen hizmet / ikamet sürelerini borçlanabilmektedirler. Bu doğrultuda, Türkiye’den emekli olabilmek için, bu süreleri borçlananlar, Türkiye’den emekli olabilirler.
Avusturya’da yaşayan bir Türk vatandaşı Türkiye’de hiç çalışmamışsa yine de Türkiye’den emekli olabiliyor mu?
Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımız, ülkemizde herhangi bir sigortalılığı ve buna istinaden ödenmiş primleri bulunmasa dahi, yurt dışında geçen belirli nitelikteki sürelerini (sigortalılık süresi, işsizlik süresi, ev kadınlığı süresi) 3201 sayılı Kanun (Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun) kapsamında borçlanmak, taraflarına tahakkuk edecek bu borcu ödemek ve yaşlılık aylığına hak kazanılmasında gerekli olan diğer şartları sağlamak suretiyle ülkemizde yaşlılık aylığına hak kazanabilmektedir. 1 Ağustos 2019 tarihinden itibaren, bu kapsamda yapılan borçlanmalar 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4’üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendi (Bağ-kur) kapsamında geçen sigortalılık süresi olarak değerlendirilmektedir. 2024 yılı ocak ayı itibariyle bir günlük yurt dışı borçlanma tutarı 300,01 TL olarak belirlenmiştir.
Öte yandan, bu kapsamda borçlanarak yaşlılık aylığına hak kazanan sigortalıya, aylık tahsisi yapılabilmesi için “yurda kesin dönüş” şartı bulunmaktadır. Bu şart, “kısa süreli çalışmaya tabi işler hariç olmak üzere yurt dışındaki çalışmanın sona ermesini ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği alınmamasını” ifade etmektedir.
TÜRKİYE’DEN MAAŞ ALANLAR HER YIL BELGE SUNMALI
Avusturya’da yaşayan bir Türk vatandaşı Türkiye’de bir yerde sigortalı çalışıyor görünebilir mi? Yurt dışında yaşaması Türkiye’den emekli olmasına engel midir? Yurt dışında yaşadığını bir yere bildirmek zorunda mıdır?
Mevzuatımızda ‘sigortalı çalışıyor görülebilir’ kavramı bulunmamaktadır. Hizmet akdi ile bir veya birden fazla işveren tarafından çalıştırılanlar, geçici süre ile görevlendirilmek suretiyle, Avusturya’da bulunmalarına karşın Türkiye’de sigortalı olmaya devam edebilmektedirler (Türkiye ile Avusturya arasında imzalanan Sosyal Güvenlik Sözleşmesinde yer alan süreler kadar). Bir Türk vatandaşının yurt dışında yaşaması Türkiye’den emekli olmasının önünde bir engel teşkil etmemektedir. Gerekli şartları sağlaması halinde ülkemizden emekli olması mümkündür. 08.05.1985 tarihli ve 3201 sayılı “Yurt Dışında Bulunan Türk Vatandaşlarının Yurt Dışında Geçen Sürelerinin Sosyal Güvenlikleri Bakımından Değerlendirilmesi Hakkında Kanun” ile yurt dışında yaşayan vatandaşlarımıza, yurt dışında geçen sürelerini ülkemizde emekli olabilmeleri için değerlendirme imkânı sağlanmıştır. Vatandaşlarımız, mezkûr Kanun kapsamında yurt dışında geçen sigortalılık, işsizlik ve ev kadınlığı sürelerini borçlanmak suretiyle ülkemizden emekli olabilmektedirler. Borçlanma işlemini tamamlayan ve aylık bağlanma şartlarını sağlayan kimselerin aylık talebinde bulunmaları halinde “yurda kesin dönüş şartını” da sağlamaları gerekmektedir. Bu şart yurt dışında ikamet hakkının kapatılarak ülkemize yerleşme anlamı taşımamakta olup, kısa süreli çalışmaya tabi işler haricinde, yurt dışındaki işinden ayrılmış olmak ve ikamete dayalı bir sosyal sigorta ya da sosyal yardım ödeneği almamak anlamına gelmektedir. Öte yandan yurt dışında yaşamakta olup, ülkemizden aylık alan kimselerin Sosyal Güvenlik Kurumuna her yıl olmak üzere yaşam belgesi/yoklama belgesi sunması gerekmektedir.
TÜRKİYE’DE AYRICA BOŞANMA DAVASI AÇMAMAK İÇİN…
Biri Avusturya diğeri Türk vatandaşı olan karı koca Avusturya makamlarında boşandıysa Türk makamlarında da boşanması için ayrıca dava mı görülmeli? Boşanma kararını TC’nin Avusturya’daki konsolosluklarına bildirmek yeterli mi?
Avusturya’da gerçekleşen boşanma durumlarında, kişiler boşanma kararının noter tasdikli ve yeminli tercümesi ile birlikte Başkonsolosluğumuza müracaat etmeleri halinde, Türkiye’de ayrıca boşanma davası açılmasına gerek kalmaksızın, boşanma kararının tanıma-tenfiz işlemi yapılarak nüfus kütüklerine tescil edilebilir.
Taraflardan biri Türk vatandaşı, diğeri mavi kart hamili olan Avusturya vatandaşı veya bunun dışında farklı bir yabancı uyruklu ise, Türk vatandaşının tek taraflı müracaatı tescil işlemi için yeterli olmaktadır.
Taraflardan her ikisi de Türk vatandaşı ise, her iki kişinin, birlikte veya 90 günü aşmayacak şekilde ayrı ayrı yapacakları müracaat ile tanıma-tenfiz işlemi yapılabilmektedir.
Tarafların her ikisinin de mavi kart hamili Avusturya vatandaşı olması durumunda, her iki tarafın yapacağı müracaatın tamamlanması ile söz konusu boşanma işlemi tescil edilmektedir.
TELEFON KULLANIMINDA 120 GÜN ŞARTI
Türk kökenli bir Avusturya vatandaşı Türkiye’de birine telefon götürmek, hediye etmek isterse ne yapması gerekir? Bir masraf oluyor mu, oluyorsa ne kadar?
Yurtdışından Türkiye’ye götürülen cep telefonları 120 gün kayıt yaptırmadan kullanılabilir. Cihazın 120 gün içerisinde kaydedilmemesi durumunda iletişime kapatılmaktadır.
Kayıt işlemleri, e-Devlet üzerinden (https://www.turkiye.gov.tr/btk-imei-kaydet) yapılabilmektedir.
Kayıt işlemleri ile harç tutarları hakkında “Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu”nun internet sayfasından ayrıntılı ve güncel bilgiler temin edilebilecektir (www.btk.gov.tr).
NOT: Vatandaşlarımızın yukarda kayıtlı konularda özel şartlarına göre farklı durumların söz konusu olabileceği göz önünde bulundurulmalıdır. Vatandaşlarımızın kendi durumlarıyla ilgili tereddütlerde Başkonsolosluğumuzla irtibata geçmeleri uygun olacaktır.