
Postür bozukluğu ekran kullanım sürelerinin de artmasıyla birlikte özellikle çocuklar ve gençlerde sık karşılaşılan bir sorun hâline geldi. Peki, doğru duruş nasıl olmalı ve bu konuda ebeveynlerin yapabilecekleri neler var? Postür bozukluğuyla ilgili merak edilen soruları Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Uzmanı Doç. Dr. Mustafa Çorum’a sorduk.
Duruş (postür) bozukluğunu nasıl tanımlarsınız? Bu sorunun belirtileri nelerdir?
Postür bozukluğu, vücudun doğal dik duruşunun bozulması ve omurganın normal eğriliklerinin dışında bir pozisyonda kalması anlamına gelir. Bu durum, vücut yapısındaki mekanik dengeleri bozar ve zamanla ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir.
Yanlış duruş; baş, omuzlar, kalçalar ve omurganın ideal hizasında olmamasıyla ilişkilidir. Belirtiler genellikle sırtta, boyunda ve belde ağrılar, omuzlarda düşüklük veya asimetri, başın öne doğru pozisyonlanması, sırtın kamburlaşması kaslarda gerginlik ve sertleşme olarak gözlemlenir. Bu durum postür bozukluğu olan kişilerde ağrı, hareket kısıtlılığı, sürekli yorgunluk hissi gibi sorunlara yol açar. Zamanla ilerleyen bu durum, tedavi edilmediğinde günlük yaşam aktivitelerinde azalma ve yaşam kalitesinde düşmeye sebep olabilir.
Postür bozukluğunun sebepleri nelerdir, daha çok kimlerde görülür?
Postür bozukluğunun başlıca nedenleri hareketsiz yaşam, masabaşı çalışma ergonomik olmayan çalışma koşulları, ağır yük taşıma ve yanlış uyku pozisyonlarıdır. Ayrıca, stre- sin kaslarda gerginliğe yol açması, kas dengesizlikleri ve genetik faktörler de postür bozukluğunu artırabilir. Postür problemleri özellikle masabaşında çalışan ofis çalışanları, öğrenci grupları sürekli ayakta çalışan kişiler ve diş hekimleri, berberler gibi öne eğik pozisyonda çalışanlarda sıkça görülür. Bunun yanında, akıllı telefon ve bilgisayar kullanımının artmasıyla, gençler ve çocuklar da risk grubunda yer almaktadır. Özellikle çocuklarda çok dikkatli olunmalıdır çünkü postür bozuklukları kalıcı olabilir. Modern yaşam tarzı, hareketin azalması ve teknolojinin fazla kullanılması postür bozukluğunu tetikleyen önemli unsurlar arasında sayılabilir.
Doğru duruş nasıl olmalıdır?
Doğru duruş, baş, omurga ve eklemlerin doğal hizasında olduğu, vücuda minimum stres yükleyen bir pozisyonu ifade eder. İdeal bir duruşta omuzlar geride, göğüs açık ve baş omuzlarla aynı hizada dik durmalıdır. Sırt hafif bir eğriliğe sahip olmalı, bel çukuru aşırı olmamalıdır. Ayakta dururken dizler hafif bükülü olmalı ve ayaklar yere tam basmalıdır. Otururken ise bel bölgesi desteklenmeli, ayaklar yere düz basmalı ve sırt dik tutulmalıdır. Bilgisayar başında çalışırken ekran göz hizasında olmalı, sandalye ergonomik yapıya uygun şekil almalıdır. Doğru duruş yalnızca kas ve iskelet sistemine fayda sağlamaz, aynı zamanda enerjinin korunmasını sağlar ve ruhsal süreci destekler.
Postür bozukluğu ağrı yapar mı?
Evet, postür bozukluğu zamanla vücutta ciddi ağrılara neden olabilir. Yanlış duruş, kasların dengesiz çalışmasına ve bazı kas gruplarının aşırı gerilmesine yol açar. Özellikle boyun, omuz, sırt ve bel bölgelerinde ağrılar ve tutulmalar sık görülür. Uzun süreli kötü duruş alışkanlıkları omurgaya binen yükü artırarak, omurga disklerinin ve eklemlerin baskı altında kalmasına neden olur. Bu da zamanla bel ve boyun fıtığı, kireçlenme ve kamburluk gibi rahatsızlıklara yol açabilir. Ayrıca, baş ve boyun bölgesinde yaşanan kas gerginlikleri baş ağrısı ve migren ataklarını da tetikleyebilir. Postür bozukluğunun yol açtığı ağrılar çoğunlukla hareketsiz yaşam tarzıyla birleştiğinde daha da şiddetli hâle gelir ve günlük yaşamı olumsuz etkiler.
Postür bozukluğu nasıl tedavi edilir?
Postür bozukluğunun tedavisinde en önemli adım, duruşun yeniden düzeltilmesidir. Bunun için özel olarak tasarlanmış egzersiz programları, kas dengesizliklerini ve zayıflıklarını hedef alarak postürün düzeltilmesine yardımcı olur.
Fizyoterapi, kasları esneterek ve güçlendirerek yanlış duruşu düzeltir. Günlük yaşamda ergonomik düzenlemeler yapmak, otururken ya da ayakta dururken doğru pozisyonları benimsemek de tedavinin önemli bir parçasıdır. İleri vakalarda, doktorlar tarafından önerilen özel korseler postürü desteklemek için kullanılabilir. Ayrıca, fonksiyonel hareket tedavisi / kuvvet antrenman- ları, eklem ve sinirlere özel manuel terapi, kinesio bantlama, beden farkındalık eğitimi çalışması, tai chi, pilates, yoga yapılabilir. Tedavinin başarısı, kişinin yaşam tarzında yap- tığı değişikliklerle doğru orantılıdır.
Postür bozukluğunun çeşitleri nelerdir?
Postür bozukluğu, omurganın doğal eğriliklerinin bozulması sonucu farklı şekillerde ortaya çıkabilir. En yaygın bozukluklardan biri kifoz, omurganın üst kısmındaki aşırı kamburlaşma ile kendini gösterir ve sırtın yuvarlak bir görünüm almasına neden olur. Lordoz ise bel bölgesindeki aşırı çukurlaşma sonucu gelişir ve genellikle bel ağrılarıyla ilişkilendirilir. Skolyoz, omurganın yana doğru eğrilmesiyle karakterize edilir ve S veya C şeklinde bir omurga yapısı oluşur. Bir diğer yaygın bozukluk olan boyun düzleşmesi, boynun doğal C şeklindeki eğrisinin kaybolması sonucu ortaya çıkar ve baş ağrısı, boyun, sırt ağrıları gibi sorunlara yol açabilir. Düz sırt (flat back) durumunda ise omurga- nın doğal eğrileri kaybolur, bu da vücudun dengesini bozar ve hareket kısıtlılığına neden olabilir.
Çocuklarda ve gençlerde görülen postür bozukluğu ile ilgili neler söylemek istersiniz?
Çocuklar ve gençler, büyüme çağında olduklarından postür bozukluklarına daha yatkındırlar. Hızla büyüyen vücut, kas ve kemik yapısının uyum sağlaması için doğru duruş alışkanlıklarına ihtiyaç duyar, ancak günümüzde uzun süre bilgisayar başında ders çalışmak, bilgisayar oyunları oynamak, ağır çanta taşımak ve akıllı telefon kullanımı gibi aktiviteler, çocukların postürlerini olumsuz etkileyebilir. Yanlış duruş alışkanlıkları erken yaşta kazanıldığında, bu sorunlar ileri yaşlarda kalıcı hâle gelebilir ve ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Çocukların postürünü korumak için düzenli egzersiz yapmaları teşvik edilmeli, spor faaliyetlerine katılmaları sağlanmalıdır. Ebeveynler çocuklarına doğru şekilde oturma, ayakta durma ve ekran karşı- sında geçirdikleri zamanı dengeleme konularında rehberlik etmelidirler.
Bu süreçte ailelere düşen görevler nelerdir?
Çocuğa doğru duruş alışkanlıkları kazandırmak konusunda ailenin önemli rolü vardır. Çocukların sağlıklı büyümelerini desteklemek için ergonomik bir çalışma ortamı oluş- turmak, ağır çantalar taşımamalarını sağlamak ve düzenli fiziksel aktivite yapmalarını teşvik etmek gerekir. Ekran kullanım sürelerini dengelemek, çocukların zamanlarını daha aktif geçirmelerini sağlamak ailelerin dikkat etmesi gereken diğer konulardır. Çocukların duruşlarını sürekli gözlemlemek ve gerektiğinde erken müdahalede bulunmak, olası postür bozukluklarının ilerlemesini veya kalıcı olmasını önleyebilir. Ebeveynler çocuklarına örnek olmalı ve sağlıklı duruş alışkanlıklarını kendileri de uygulamalıdırlar.

Postür bozukluğu skolyoza yol açar mı?
Postür bozukluğu doğrudan skolyoza neden olmaz, ancak skolyoz riskini artırabilir veya mevcut skolyozun ilerlemesine yol açabilir. Skolyoz, omurganın yana doğru eğrilmesiyle ortaya çıkan bir durumdur ve genellikle genetik faktörler veya büyüme çağındaki kemik gelişimiyle ilişkilidir. Yanlış duruş alışkanlıkları, skolyoz eğrisinin daha hızlı ilerlemesine yol açabilir. Bu nedenle, skolyozu olan bireylerin postürlerine özellikle dikkat etmeleri, doğru duruş pozisyonlarını benimsemeleri ve fizyoterapi gibi destekleyici tedavilerle omurgalarını güçlendirmeleri gerekir. Skolyoz riski taşıyan, özellikle ergenlik dönemindeki çocuklar için, erken teşhis ve düzenli kontrol çok önemlidir.
Postür bozukluklarının önlenmesi için dikkat edilmesi gerekenler nelerdir?
Postür bozukluklarını önlemek için vücut mekaniğine uygun davranışlar sergilemek ve sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemek önemlidir. Uzun süre aynı pozisyonda kalmaktan kaçınılmalı, düzenli aralıklarla pozisyon değiştirilmeli ve aktif bir yaşam tarzı sürdürülmelidir. Ergonomik çalışma koşulları sağlanmalı, otururken sırt desteği kullanılmalı ve ekran başında göz hizasında durulmalıdır. Bunların yanı sıra düzenli egzersiz yapmak ve özellikle sırt, boyun ve omurga kaslarını güçlendiren egzersizleri uygulamak postürün korunmasına yardımcı olur. Çocukların ve gençlerin erken yaşta doğru duruş alışkanlıkları kazanması, ileri yaşlarda oluşabilecek postür bozukluklarının önlenmesinde kritik öneme sahiptir.
Tedavi süreçleri hakkında bilgi verebilir misiniz?
Postür bozukluğu tedavisinde fizik tedavi ve egzersiz programları en etkili yöntemlerdir. Uzman hekim tarafından kişiye özel hazırlanan egzersizler, kas dengesizliklerini düzeltmeye ve esnekliği artırmaya yönelik çalışmalardır. Bu egzersizlerle doğru duruş alışkanlıklarının kazanılması hedeflenir. İleri vakalarda, omurga eğriliğini düzeltmeye yar- dımcı olacak korseler veya ortopedik cihazlar kullanılabilir. Bazı durumlarda, masaj ve manuel terapi gibi destekleyici yöntemler de uygulanabilir. Tedavi süreci uzun vadeli bir yaklaşım gerektirir ve kişinin yaşam tarzında yaptığı değişikliklerle başarıya ulaşır. Erken teşhis ve düzenli takip, postür bozukluğunun ilerlemesini önlemede önemli rol oynar.