Tırnaklar hayat boyu uzama gösterir. El tırnaklarının yenilenmesi 3-4 ay, ayak tırnaklarının yenilenmesi 6-8 sürer. Vitamin eksiklikleri, bazı sistemik hastalıklar, zayıflık ve zehirlenmeler tırnakların uzamasını olumsuz yönde etkiler. Fiziksel etmen, ilaç, sistemik ve dermatolojik hastalıklar sonrasında tırnaklar değişiklik gösterir. Bu sebepten tırnaklardaki değişiklikleri dikkate alıp, değerlendirmek gerekir.
Doç. Dr. Gökhan OKAN
Dermatolog
Deri eklerinden biri olan tırnaklar parmak uçlarını darbelerden korumak, küçük cisimlerini tutulmasına yardımcı olmakla görevlidir. Deriden gelişir ve daha serttir. Sert kısımları tırnak plağı olarak isimlendirilir. Plağının altında bulunan pembe görünümlü kısım tırnak yatağıdır. Yatak ile plak birbirine yapışıktır.
Tırnaklardaki kırılmanın nedenleri nelerdir?
Su ile tırnakların ıslanıp arkasından kuruması tırnak kırılmasının en önemli nedenidir. Bu şekilde tırnaklar nemini kaybeder. Yaşlanma, gebelik, egzama, sedef, liken ve saç kıran gibi dermatolojik hastalıklar; travma, damar hastalıkları, demir, biotin, çinko, kalsiyum eksiklikleri, tiroid bezi hastalıkları ve A vitamini türevi ilaçların kullanımı diğer etmenlerdir. Çevresel faktörler de tırnak kırılmasına sebep olur. Oje ve aseton uygulanması, protez tırnak kullanımı, tırnakların asit ve alkali ajanlar ile teması en önemli çevresel faktörlerdir. Bazen tırnaklardaki kırılmanın sebebi olmayabilir. Kırılma şikâyeti olan kişilerin çevresel risk faktörleri yoksa tiroid hormonları ve vitamin, mineral düzeylerine baktırmaları faydalıdır.
Tırnaklardaki renk değişiklikleri nelerdir?
En sık görülen renk değişikliği beyazlamadır. Beyazlaşmaların kesin nedeni belli olmamakla birlikte; manikür sırasındaki zedelenmeler, mantar hastalıkları, karaciğer sirozu, kronik kalp yetmezliği, ilaç ve kimyasal maddelerle temas sonrasında beyazlama gelişebilir. Öncelikli beyazlamanın neden olduğu tespit edilmeli, zedelenme sonucunda gelişmişse tırnak zarar görülmesinden uzak tutulmalı, dahili bir hastalık sonrasında gelişmişse kontrol altına alınmalı, mantar enfeksiyonundan dolayı ise tedavisi başlanmalıdır.
Tırnaklardaki sarı renk mantar hastalıkları, ilaç veya tırnaklara yerleşen bazı boyalarla ilgili olabilir. Sürekli sigara içilmesi de tırnakları sarartır. Turuncu renk daha çok sedef hastalığında görülür. El ve ayak tırnaklarının tamamının sarı ve kalın olması ile kendini belli eden sarı tırnak sendromunda tırnak bozuklukları dışında vücuttaki lenf sisteminin görevini yapamamasından dolayı lenf ödem ve akciğerde plevral efüzyon bir arada bulunabilir. Bu sendromda 20 tırnak da tutulabilir ve uzamayı yavaşlatır.
Tırnaklardaki siyah renk farklı sebeplere bağlı olarak gelişir. Eğer siyahlık sınırlı bir alanı tutuyorsa, ilk önce tırnak altı kanamaları akla gelmelidir. Tırnak altı yerleşimli bir ben ya da melanoma isimli çok tehlikeli bir kanser türü de tırnak altı siyahlıkla kendini gösterir. Bu yüzden erken tanı konulması önemlidir. Leke, tırnakla beraber ileri gidiyorsa kanamayı düşündürmelidir. Tırnak boyuna yerleşen siyah çizgiler ilaç, Addison, AIDS, tiroid bezi, folik asit eksikliği, B12 vitamini eksikliği, Cushing sendromunda da görülebilir.
Tırnaklar neden kalınlaşır?
En sık görülen bozukluklardan bir tanesi de tırnakların kalınlaşıp, kabalaşmasıdır. Kalınlığın yanı sıra sert kuru, gevrek ve kolay parçalanır. Tırnağın rengi de sarı, kahverengidir. Bu tür değişikliklerin en sık nedeni mantar hastalıklarıdır. Ortak kullanılan törpü, tırnak makası gibi tırnaklarda zedelenmeye yol açabilecek aletlerle bulaşır. Kalınlaşma ayak tırnaklarındaysa ayakkabı giymeyi dahi zorlaştırabilir ve ağrı yapabilir. Sedef hastalığı tırnaklara yerleştiğinde diğer belirtilerin yanı sıra mantar hastalığını çok andıran bir kalınlaşma da yapar, ayırımı zor olabilir.
İleri yaşlardaki kişilerde, dolaşım bozukluğuna bağlı olarak, tırnaklarda kalınlaşmalar görülebilir. Üzerinde belirgin boyuna çizgiler de vardır. Genetik bazı hastalıklar kalınlaşmaya neden olur. Genetik kalınlaşmalarda erken başlangıç ve aile bireylerindeki hikâye tanı konulmasına yardımcı olur. Yanında ek bulgularda görülebilir.
Tırnak boşalması neden gelişir?
Plağın yatağından ayrılması yani plak ve yatağı arasında bir boşluk oluşması tırnak boşalması olarak isimlendirilir. Sürekli ellerin su, sabun, deterjan ve kimyasallara maruz kalması oluşmasında en önemli sebeptir. Boşluk, serbest uçtan başlar ve içerisine dolan kirlerden dolayı koyu renkli görülür. Kimyasallar dışında sedef, mantar, egzama, bazı ilaçlar ve sistemik hastalıklar da tırnak boşalmasına neden olabilir.
Çomak parmak, kaşık tırnak nedir?
Tırnağın eğimindeki artış ve etrafındaki yumuşak dokudaki kalınlaşma, genişleme ile ortaya çıkan bir bozukluktur. Tırnaklar saat camına benzer. Kronik akciğer, kalp, karaciğer veya tiroit hastalıkları ile birlikte görülebilir.
Kaşık tırnak plağın kaşık şeklini almasıdır. En sık baş parmaklarda görülür, ama diğerleri de etkilenebilir, erişkinde en çok demir eksikliği anemisinde görülen bir bulgudur.
Tırnak sağlığı için nelere dikkat edilmelidir?
Birtakım önlemler alınmalıdır. Öncelikli su, sabun, deterjanla yapılacak işlerde muhakkak eldiven kullanılmalıdır. Eldivensiz mutfakta iş yapılmamalıdır. Her yıkamadan sonra tırnaklar da ellerle birlikte iyice kurulanmalı ve koruyucu kremler sürülmelidir. Tırnak altında kir birikmişse yumuşak fırça ve sabunlu suyla kir temizlenmelidir. Tırnak cilaları kullanılabilir, zararlı değildir, güçlenmesine yardımcı olur. Takma tırnak kullanılacaksa çok sıkı yapıştırılması ve uzun süre kalmamasına özen gösterilmelidir. Uzun süre kalırsa ciddi hasara yol açabilir.
Sıkı, sert ayakkabılardan kaçınmak gerekir. Ayakkabılar tırnaklara baskı yapmamalıdır. Banyo sonrası ayaklar kurulanmalı, ortak tırnak makası ve havlu kullanılmamasına dikkat edilmelidir. Pedikür-manikür takımları ortak kullanılmamalı, bireye özgü olmalıdır.