Günümüz insanı vitamin takviyesi kullanmaya çok meraklı. Sağlıklı yaşamın olmazsa olmazı olan vitaminleri öncelikli olarak gıdalardan almak gerekir. Çoğu yetişkinin kalsiyum gibi belirli bir besleyici madde eksik olmadıkça takviye almasına gerek yoktur. Takviyelerden ziyade diyetinize güvenmeli, alınması gerektiği durumda ise ne zaman kullanılacağı bilinmelidir.
Prof. Dr. Y. Birol Saygı
Gastronomi ve Mutfak Sanatları Uzmanı
Metabolizmanın sağlıklı çalışması için olmazsa olmaz vitaminlerdir. Büyümede yardımcı olan vitaminleri yeterli almadan yaşamın sağlıklı sürdürülmesi mümkün değildir. Çünkü vitaminler vücutta önemli görevler üstlenir öncelikle de hastalıklara karşı direnci artırır.
Herhangi biri vücuda alınmadığında o vitaminin yardımcı olduğu biyokimyasal tepkime yürümeyeceğinden büyüme ve vücut çalışmasında aksamalar olur. Büyük çoğunluğu koenzim olarak görev yapan vitaminler enzimleri aktif hâle getirir. Besin öğelerinin vücutta uygun şekilde kullanılmasını sağlayan vitaminler, sinir ve sindirim sisteminin iyi çalışmasına katkı yapar.
Vitamin olmadan yaşam sürdürülemez
“Büyüme ve üreme gibi spesifik fonksiyonların gerçekleşmesi, sağlıklı yaşamın devamı için küçük miktarlarda gereksinim duyulan organik, esansiyel moleküller” vitaminler olarak bilinir. Vitaminler enerji üretmez ancak karbonhidrat, yağ ve proteinler enerji üretiminde rol üstlenir. Metabolizmanın kontrolünde hormon ve enzimlerin yanında vitaminlerin de birbirine bağlı olarak çalışması gerekir. Enzim, hormon ve vitaminler olmadan yaşamın sürdürülmesi mümkün değil. Çünkü bu maddeler birbirinin yerine geçemez, başka maddelerle de yer değiştiremez ve bunlar olmadan da metabolizma olayları gerçekleşmez.
Tüm vitaminleri depolayan besin yok
İnsan vücudunun değişik vitaminlere ihtiyacı bulunur ve tüm vitaminleri içeren bir besin yoktur. Bu nedenle diyeti çeşitlendirmek çok önemlidir. Kişinin çeşitli gıda yoluyla vitaminleri alması gerekir. Günümüz insanı ise gıdalardan alamadığı bazı vitaminleri takviyelerden alma yoluna gider. Çoğu yetişkinin kalsiyum gibi belirli bir besleyici madde eksik olmadıkça takviye almasına gerek yoktur. Bu durumda önce kaynaklarından daha fazla besin almaya çalışılmalıdır. Takviyelerden ziyade diyete güvenmelisiniz. Gerçekten vitamin veya mineral takviyesi alınması gerekip gerekmediğini öğrenmek için öncelikle uzmanla konuşmak gerekir. Vitaminlerin ne zaman alınacağını bilmek gerekir. Örneğin, B grubu gibi multi ve suda çözünen vitaminler yiyecekle birlikte veya yemeksiz her zaman alınabilir. Bu nedenle sabahları düzenli olarak vitamin alma alışkanlığı edinmeye yardımcı olabilir. A ve E gibi yağda çözünenleri ise vücudun vitamini emmesine yardımcı olmak için akşam yemeğinden sonra yiyeceklerle birlikte almak daha iyi olur.
Vitaminlerin özellikleri nelerdir?
Suda çözünenler (C vitamini ve B grubu vitaminler)
- Direkt kana geçerler.
- Serbest taşınır.
- Vücut sıvılarında dolaşır.
- Fazlası böbrekler tarafından uzaklaştırılır.
- Toksik düzeylere nadiren ulaşır.
- Sık ve küçük dozlarda alınmalıdır. (1-3 gün)
Yağda çözünenler
- Önce lenfe sonra kana geçer.
- Taşınımları için protein taşıyıcılara gereksinim vardır.
- Hücrelerde yağ ile birlikte depo edilir.
- Fazla miktarda alındıklarında toksik düzeylere ulaşır.
- Periyodik dozlarda alınmalıdır.
Vitamin takviyesi alırken nelere dikkat etmelisiniz?
- Vitamin takviyelerini doktor tavsiyesiyle almak gerekir.
- Azami fayda için hangi vitaminin ne zaman alınacağını öğrenmelisiniz.
- B grubu gibi multi ve suda çözünen vitaminleri, yiyecekle veya yemeksiz istediğiniz zaman alabilirsiniz. Sabahları almak alışkanlık kazanmak için daha faydalıdır.
- A ve E gibi yağda çözünenleri, vücudun vitamini emmesine yardımcı olmak için akşam yemeği gibi yiyeceklerle birlikte alın.
- Statin (lipid düşürücü), tiroid ilaçları veya antibiyotik kullanıyorsanız, herhangi bir etkileşimi önlemek için ilaçlardan birkaç saat sonra takviyeleri almak gerekip gerekmediğini uzmana sorun.
- Hem multi vitamin hem de kalsiyum gibi ayrı takviyeler alıyorsanız, vücudun bunları tamamen emebilmesi için birkaç saat aralıklarla almaya dikkat edin.
- Yağda çözünen bazı vitaminleri çok fazla almak hasta edebilir. Bunların yetişkin yaşamlarını uzattığını kanıtlayacak hiçbir bilimsel kanıt bulunmuyor.
- D vitamini eksikliğiniz varsa takviye almak uygun görülür.
- Doktorunuzla hangi takviyelerden yararlanacağınız konusunda hem fikirseniz, etkinliğini en üst düzeye çıkarmak için vitamin-mineral takviyelerini günün hangi saatinde almak gerektiğini bilmek gerekir.
- Aldığınız vitamin takviyesinin kullandığınız reçeteli ilaçlarla tehlikeli etkileşimlerden kaçınmasına dikkat edin. Bu konuda doktorunuzdan yardım isteyin.