Yaklaşık iki buçuk yıldır dünyayı kasıp kavuran pandemi sürecinde, yoğun bakımlardaki ölümlerin yaklaşık yüzde 95’inin sepsisten kaynaklandığını biliyor muydunuz? Peki ya bu ölümcül hastalığı önlemenin ‘elleri yıkamak’ kadar basit bir yöntemi bulunduğunu?
Prof. Dr. İsmail Cinel
Yoğun Bakım Uzmanı
Her yaşta görülebilen ve ölümcül olan Sepsis, enfeksiyonlara yönelik korunma önlemleri sayesinde ilk aşamada engellenebilir.
Sepsisi virüsler de tetikleyebilir!
Programlanabilir hücre ölümünün (hücrenin kendini bir süre sonra ölüme programlaması) sepsisle tetiklenerek organları içeriden çürütür. Sepsis, enfeksiyonlara karşı vücudun verdiği anormal/düzensiz yanıta, organ fonksiyon bozukluklarının/organ yetersizliklerinin eşlik ettiği, yaşamı tehdit eden klinik bir tablodur. Tıbbi acil durum olan sepsis, yoğun bakımların en ölümcül hastalığıdır.
Dünyada her yıl yaklaşık 12 milyon insanın ölümüne yol açan sepsis, yoğun bakımlarda bebekten yaşlıya dek her yaş grubunu etkiler. Sepsis sadece bakterilerin değil, Covid-19 enfeksiyonunun şiddetli seyreden halinde de görüldüğü gibi virüsleri de tetikleyebilir. Dünya geçtiğimiz 2,5 yıllık sürede kasıp kavuran pandemi de yoğun bakımlarda kaybettiğimiz hastaların yaklaşık yüzde 95’i sepsis nedeniyle yaşamlarını kaybetti.
Bu belirtilere dikkat!
Titreme, ateş veya vücut ısısında düşüklük, şiddetli halsizlik/kas ağrıları, “ölecek gibi” hissetme, bilinç değişikliği/sersemlik, sık nefes alıp verme/nefes darlığı, öksürük, kalp çarpıntısı/nemli ve soğuk cilt, gün boyu idrar yapamama sepsisin belirtileridir. Özellikle 1 yaş altı bebekler veya 75 yaş üzerindekiler, hamile, kronik hastalığı olan, kanser gibi bağışıklık sistemi baskılanmış, organ nakli ameliyatı geçirmiş, uzun süre yoğun bakım ya da hastanede yatanlar daha fazla risk altında oldukları için bu gruplarda erken tarama çok daha kritik rol oynar.
Sadece kişisel önlemler yetmiyor!
Dünyada her 5 ölümden 1’i sepsis nedenli. Ülkemizde sepsis farkındalığı yaygınlaştırılması şarttır. Erken tanı-tedavi hayat kurtarır, ayrıca sepsis alınacak önlemlerle ‘önlenebilir ölüm nedenlerinin de başında gelir. El hijyeni sepsisi engellemenin en etkili ve basit yoludur.
İşte 10 etkili yöntem!
- Elleri sık yıkamak ve kişisel hijyene özen göstermek,
- Enfeksiyonlara karşı aşı olmak ve gelişigüzel antibiyotik kullanmamak,
- Sepsise karşı toplumda farkındalığın yaygınlaştırılması,
- Sağlıklı beslenme ve sağlıklı yaşam alışkanları edinmek,
- Temiz su kaynakları sağlanması,
- Doğum ortamlarının hijyenik olması,
- Hastanelerde özellikle yoğun bakım-ameliyathaneler başta olmak üzere enfeksiyon önleyici uygulamalara sıkı şekilde uyulması,
- Doğru tedavilerle hastanede yatış sürelerinin kısaltılması,
- Hastanelerdeki sağlık çalışanlarının süreklilik göstermesi, değişim hızının az olması,
- En önemli önlemlerden birini de hastanelerin son teknoloji ile donatılmış havalandırma sistemleri gibi mekansal özellik detayları oluşturur.