Kök hücre tedavisinde yaklaşım, çözümü bulunmayan ya da tedavisi zor olan hastalıklarda ilerlemesini, belirli bir noktada kalmasını, hastanın yaşam kalitesini artırmaktır. Çünkü birtakım hastalıklar yok edilemez ama bir noktada durdurulursa hasta daha kaliteli bir yaşam sürer. Bu temel noktadır. Ölümsüzlüğü bulmakla ilgili çok sayıda araştırmalar yapılmış olsa da sağlıklı bir yaşam sürdürebilmek için yapılan çalışmalar yoğunlaştırıldı.
Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Öğretim Üyesi
Kök Hücre ve Hücresel Tedaviler Derneği Başkanı
Prof. Dr. Tunç AKKOÇ
Bağışıklık sistemi, stres kaynakları ile birlikte baskılanabilir. Dış faktörlerle gelen ve bağışıklık sisteminin baskılanmasına en güzel örneklerden biri öğrencilerde sınav döneminde görülen uçuklar ya da Covid-19’un kişiler üzerinde farklı tablolara neden olmasıdır. Bu noktadan bakıldığında bağışıklık sisteminin rolü ve beraberinde gelen hastalıkların etkileri ön plana çıkar.
Alerjik hastalıklarda bağışıklık sistemi eğitiminin önemi
Avrupa’da hijyenik bölgelerde alerjik hastalıkların görülme sıklığı artışı görülür. Oysa tarla, çiftlikte yetişen çocuklar mikroorganizmalarla erken dönemde tanıştığı için alerji sorununa daha az rastlanır.
İmmünoterapi ya da biyolojik tedavi, bağışıklık sistemini aktive ederek veya baskılayarak hastalığın tedavi edilmesi şeklinde açıklanabilir. Bağışıklık sisteminin belirli bir alerjene karşı cevabı olumsuz oluşabilir. Örnekle açıklamak gerekirse; test sonrası polene karşı alerji tespit edilirse ev tozu ya da polen klinik ortamda üretilerek küçük dozlarda verildiğinde immun sistem eğitilir. Bağışıklık sistemi immunoterapi sonrası ev tozu ya da poleni yabancı olarak algılamaz, karşı yanıt oluşturmaz. Buna ‘alerji immunoterapisi’ denir. Sonuç olarak; alerjik hastalıklarda bağışıklık sisteminin rolü ya da eğitimi çok önemlidir.
İmmun sisteminin hücreleri vücutta üretilir, büyütülür, yetişir
Antijeni dışarıdan alan hücre, yapısına göre bunu bağışıklık sistemine sunar. Sistemin içinde temel rol üstlenen bazı hücreler (B ve T antijen sürücüler) vardır ve virüs, bakteri ya da polene farklı yanıtlar verir. Eğer yanlış yanıt verir ya da eksik üretilirse işte o zaman sorun oluşur. Yabancı ajanlara karşı yanıt aynı zamanda kendimize yanıt yani otoimmün hastalıkları oluşturur.
Kök hücre çalışmaları iyi bir silahtır!
Süt dişi, göbek kordonu, yağ dokusu, kemik iliği gibi bazı yerlerde kendine ait kök hücre bulunur. Bu hücrelerin belirli özelikleri vardır, farklılaşabilir, kendilerini çoğaltabilir, immun sistemini düzenleyebilirler. Aslında kök hücre tedavileri iyi bir silahtır. Ama bazı kurallar vardır. Mutlaka Sağlık Bakanlığı’ndan sonrasında hastadan izin alınmalıdır. İstismara çok açık bir alan olduğu için insanda uygulanacak olanlar için özel laboratuvar koşullarında üretimi gerekiyor. Bu yapılmadığında sağlık açısından etkinliği yarardan çok zarar verebilir. Dünya Tabipleri Birliği Helsinki Bildirgesi 37’nci maddesinde de ‘tamamen olumsuz ya da tedavisi bulunmayan durumlarda son yaklaşım olarak ispatlanmamış olan tedaviyi uygulayabilirsin’ şeklinde belirtilmiştir.
Hastalıklardan kaçmak değil ama korunmak mümkündür
Sağlık; insan, hayvan, çevre olarak üçe ayrılsa da aslında tektir. Üçü de birdir. Uygulanan hücre sistemi tüm canlıların hücre sistemini etkiler. Hepsi birbirine bağlıdır.
Bilimde de genetik ve kök hücre birlikte ilerler. Kök hücre ile deneysel çalışmalarda hastalık modellenmesi yapılır. Sonucuna göre tedavi yaklaşımı geliştirilip modellerde denendikten sonra klinik-faz aşamalarına geçebilir. Kök hücre ile oynamak imkânsızdır.
Dünyada çok sayıda hastalık arasında sağlıklı yaşamı devam ettirmek için doğru beslenmek, spor yapmak, kaliteli uyumak yaşamı etkiler. Sonradan ortaya çıkan dış faktörlerle beraber genlerde değişiklik oluşmasına sebep olan çevresel faktörleri de unutmamak gerekir.
Kök hücre çalışmaları ile yaşamın daha sağlıklı sürdürülmesi sağlanabilir. Ancak normal tedavilerin yanı sıra ek ve destek olarak tedavisi zor olan hastalıklarda kök hücre uygulanabilir.
