Filtre değişim ve bakımları yapılmamış klima kaynaklı hastalıklara özellikle Covid-19 döneminde çok dikkat edilmesi gerekli. Klima filtrelerinin tıkanması sonucu üreyen hastalık yapıcı mikroorganizmalar akciğerlere yerleşerek pnömoni (zatürree) benzeri hastalıklara sebep olduğundan koronavirüs çok daha ağır geçebilir.
Mikrobiyolog
İpek Ada Alver
Filtresi değiştirilmemiş ya da bakımı yapılmamış klima öldürücülük oranı yüksek Lejyoner hastalığına sebebi olabilir. Klima hastalığı olarak da bilinir. İlk kez 1976 yılı temmuz ayında Philadelphia 58. Geleneksel Amerikan Askeri Birliği toplantısı için bir otelde konaklayan 221 katılımcının enfekte olup 34’ünün hayatını kaybetmesiyle ortaya çıktı. Ölümlerin, otelin havalandırma sisteminde üreyen yeni bir bakteri türü olan Legionella’dan kaynaklı olması sonrası hastalık bu isimle adlandırıldı.
Bakterinin yaşam alanı, insan yapımı su sistemleri, yüzme-süs havuzları, spalar, fıskiye, ev ve tesislerdeki su arıtım cihazları, nebulizatörler, duş başlık-musluklar, marketlerdeki sebze sulama sistem ve içme sularına kadar geniş çeşitlilik göstermektedir. Fakat daha çok klima ve havalandırma sistemlerinde rahatlıkla yaşamını sürdürür.
Bu belirtiler varsa dikkat
Klima filtreleri kirli olduğundan havayı filtre edemeyecek ve dolayısı ile kirli havayı tekrar geri ve daha yüksek hızda ortama vereceğinden, klima filtrelerinde üreyen ve havaya karışan mikroorganizma içeren partiküllerin solunması ile birlikte bakteriler akciğerlere geçer. Bu aşamadan sonra ise kişinin bağışıklık sistemine göre iki çeşit hastalığa yol açar: Lejyoner ve Pontiak ateşi… Lejyoner hastalığının şiddet aralığı, hafif bir öksürük ve düşük ateşten, hızlıca ilerleyen pnömoniye kadar gidebilir. Özellikle erkeklerde, 50 yaş üstü erişkinlerde, sigara kullananlarda, hasta, bağışıklık sistemi zayıflamış ve akciğer rahatsızlığı bulunan kişilerde daha hızlı gelişir.
Lejyoner hastalığının pnömoninin akut tipi olup erken safhalarda ateş, baş-kas ağrısı, ileri safhalarda ise nefes darlığı, ishal, bulantı, merkezi sinir sistemi bozukluklarına yol açabilir. Hastalığa bağlı ölüm oranı yüzde 10-15. Pontiak ateşi de soğuk algınlığına benzer semptomlar gösterir. İnkübasyon (kuluçka süresi) periyodu 1-3 gün süren hastalıkta yüksek ateş görülmekte ve 2-5 gün içerisinde iyileşme sağlanabilir. Pontiak ateşinde, pnömoni oluşmadığı sürece ölüm görülmez.
Koronavirüs döneminde ölümcül riskler oluşturabilir…
Klimalardan bulaşan enfeksiyonların kaynağı olan bakteri zatürreeye nedenidir. Koronavirüs de ARDS (Akut Solunum Sıkıntısı Sendromu) tablosu nedeni ve solunumu önemli ölçüde etkiler. Bu nedenle klimalardan bulaşan enfeksiyonların yol açtığı zatürree tablosu ile birleşince ölüm oranlarında artışları tetikleyebilir. Klima bakımına önem verilmesi gerekir.
Sağlığınız için DİKKAT!
-Klima ve havalandırma sistemlerinin filtreleri yılda en az bir kez değiştirilmeli ve bakımları yapılmalı
-Özellikle fabrika, okul, hastane, AVM gibi büyük çaplı havalandırma sistemlerinin olduğu ünitelerde ortak merkezi sistem havalandırılmalarından kaçınmalı, HEPA ve ULPA şeklinde yüksek filtrasyon özelliğine sahip filtreler tercih edilmeli, rutin bakımları yapılmalı
-Havayı temizleme özelliği bulunan klimalar tercih edilmeli
–Legionella bakterilerinin mevcut olduğu sistemlerde uygun yöntemlerle (termal, kimyasal, radyasyon ile eradikasyon yöntemleri) ile gerekli dekontaminasyon işlemleri başlatılmalı
-Klima çarpması olarak adlandırılan soğuk algınlığı, hafif ve klinik belirtilere doğru yönelirse muhakkak doktora başvurulmalıdır.