Asgari geçim indirimi tüm eyaletlerde aynı şekilde uygulanacak – tabii hukuka uygunluğu tartışmaya açık.
Kurz: „Tabii ki anayasaya uygun“
Viyana/Mauerbach – Hükümet, beklendiği üzere Mauerbach çalıştayının sonunda, asgari geçim ödeneği ile ilgili bir reform üzerinde anlaştı. Hedef, tüm eyaletlerde ödemelerin aynı oranda olması. Bunun için büyük ailelere daha az ödeme yapılacak, yabancılar için de asgari geçim ödeneğini almak zorlaşacak. Somut olarak söylemek gerekirse, asgari geçim endeksine göre bu tutar 863,04 Avro olarak öngörülüyor. Ödeme alabilmek için bazı şartları yeri-ne getirmek gerekiyor.
Öncelikle 863 Avro ödenecek en yüksek miktar. Uygulamayı altı ay içinde hayata geçirmek zorunda olan eyaletler, barınma giderlerinde esnekliğe sahipler, yani daha düşük bir tavan belirleyebilirler. Model geniş ölçüde, Aşağı Avusturya Eyaleti Asgari Yardım Kanunu’nun Anayasa Mahkemesi tarafından iptal edilmesinden sonra, ÖVP meclis grubu ve eyaletler arasında müzakere edilen modele benzediğinden, eyaletlerin karşıt bir tutum sergileyecekleri düşünülmüyor. Her şey hükümetin planladığı gibi giderse, öngörülen tutarda 300 Avro’luk bir çalışma yeterliliği bonusu (Arbeitsqualifizierungsbonus) da dahil olacak. Bu bonusu alabilmek için koşul, zorunlu eğitimi tamamlamış olmak, yani fiilen her Avusturyalının bonus ödemesine hakkı olacak. Bahsi geçen madde göçmenleri hedef alıyor, bonus ödemesi almanın diğer bir yolu da B1 seviyesinde Almanca ya da daha yüksek seviyede, yani C1 seviyesinde İngilizce bilmek. Diğer koşullarsa, entegrasyon sözleşmesini imzalamak ve Avusturya değerleri kursunu tamamladığını belgelemek. Talep edilen bu koşulları sağlamak üzere göçmenler için kurslar açılması da öngörülüyor. Fiziksel ya da ruhsal olarak bu koşulları sağlayacak durumda olmayanlar ise muaf tutulacaklar.
İleride asgari geçim ödeneğinin tamamını almak için “anahtar” Almanca
Mauerbach’ta gerçekleştirilen hükümet çalıştayından sonra düzenlenen basın toplantısında, Şansöliye Sebastian Kurz’un (ÖVP) belirttiği üzere ileride asgari yardım almak için anahtar Almanca olacak. Almanca dil bilgisi seviyesi Avusturya Entegrasyon Fonu (ÖIF) tarafından kontrol edilecek. Sosyal Güvenlik Bakanı Beate Hartinger-Klein’ın (FPÖ) açıkladığı üzere, Almanca dil bilgisi şartı sadece sosyal güvenlik sistemine yeni dâhil olacaklara uygulanmayacak, hali hazırda sosyal güvenlik sisteminde olanlardan da kademeli olarak talep edilecek.
Şansöliye yardımcısı Heinz-Christian Strache (FPÖ) artan masraflar nedeniyle reformun kaçınılmaz olduğu açıkladı. 2012 yılından beri görülen %60 oranındaki artışa işaret eden Kurz, asgari geçim ödeneği alanların sayısının geçen yıllarda muazzam bir artış gösterdiğini belirtti.
Asgari geçim ödeneği, tüm sosyal yardımlar göz önüne alındığında küçük bir orana sahip. Avusturya İstatistik Enstitüsü ve Çalışanlar Odası hesaplamalarına göre, 2016 yılında ödenen 924 Milyon Avro tutarındaki asgari geçim ödeneği, toplam sosyal yardımların %0,9’unu oluşturuyor.
Şansöliye için bu ödeneğin dağılımı „korkutucu“: ödemelerin %50’den fazlası Viyana’da yapılıyor, bu oranın yarısını da yabancılara yapılan ödemeler oluşturuyor. Kurz’un açıklamasına göre amaç işe başlamayı ve çalışmayı teşvik etmek, aynı zamanda da „sosyal güvenlik sistemimize olan göçle mücadele etmek.“ Strache de „Avusturya’ya göç edenlerin daha ilk günden asgari geçim ödeneğinin tamamını almamaları gerektiğini“ söyledi.
Çocuklar için yapılan ek ödemeler de kesintiye uğruyor
Aileler için öngörülen asgari geçim ödeneğinin azami tutarına, çocuklar için yapılan ek ödemeler azaltılarak ancak ulaşılıyor. İlk çocuk için asgari geçim ödeneğinin %25’inin, ikinci çocuk için %15’inin, üçüncü çocuktan itibaren ise %5’inin ek ödeme olarak yapılması öngörülüyor. Tek başına çocuk büyüten bir ebeveynin durumu daha iyi, ilk çocuk için 100 Avro, ikinci çocuk için 75 Avro, üçüncü çocuk için 50 Avro, sonraki her çocuk için de 25 Avro alacak. Koalisyonun hesaplamalarına göre, iki çocuklu Avusturyalı tek başına çocuk büyüten bir ebeveyn gelecekte 1.174 yerine 1.383 Avro alacak. Örnek başka bir hesaplamaya göre de altı yıldır Avusturya’da yaşayan beş çocuklu Çeçen bir aile 2.460 Avro yerine artık 1.684 Avro alacak.
Aile ile birlikte yaşayan reşit çocuklar içinse %70 ek ödeme öngörülüyor. Asgari geçim ödeneğini hak eden üçüncü yetişkinden itibaren, kişi ailenin başka bir ferdinin bakımına ihtiyaç duyuyorsa ya da bu ihtimal dâhilinde ise, öngörülen ek ödeme oranı %45’tir. Esas olarak Avrupa Birliği vatandaşları ile diğer ülke vatandaşlarının beş yıllık bir hak etme süresinden sonra asgari geçim ödeneği almaya başlamaları isteniyor. Bugüne kadar, belli istisnalar dâhilinde belirtilen süreden önce de asgari geçim ödeneği almak mümkündü.
Hukukçular yeni modeli hukuka aykırı buluyor
En önemli soru şu: Yeni model anayasaya ve Avrupa Hukuku’na uygun mu?
Sonuç olarak, hükümet, Anayasa Mahkemesi’nin Aşağı Avusturya kanunlarında iptal ettiği 1.500 Avro tutarındaki asgari geçim indirimi tavanı maddesini ve mültecilerin durumlarının kötüleşmesine sebep olacak maddeyi günden dışı bıraktı.
Linz Üniversitesi Avrupa Hukuku uzmanı Franz Leidenmühler, açıklanan modelin bazı bölümlerinin hukuka aykırı olduğu görüşünde. STANDARD ile yaptığı söyleşide, asgari geçim ödeneğinin tamamını almak için Almanca dil bilgisi şartı aranmasının, Avrupa Birliği yönergelerine aykırı olduğunu, bu yönergelere göre mültecilerin „ülke vatandaşları gibi“ gerekli sosyal yardımları almaya hakları olduğunu söyleyen Leidenmüller, sözlerine şu şekilde devam etti: “ Mültecilere Almanca dil bilgisinin belgelenmesi gibi bir koşul konarak ayrımcılık uygulanamaz.“
Buna karşı Şansöliye Kurz, yaptığı açıklamada öngörülen asgari geçim ödeneği modelinin „tabii ki anayasayla uyumlu“ bir çözüm olduğu görüşündeydi. Bahsi geçen modelin „anayasaya uygun, aynı zamanda da adil bir sistem“ olduğunu belirtti, fakat ekledi : „Biz Anayasa Mahkemesi değiliz.“
Hali hazırda asgari geçim ödeneği alanlar da, ödemenin tamamını almaya devam edebilmek için, kademeli geçiş süreci sonunda Almanca dil bilgilerini ispat etmek zorundalar.
Mikl-Leitner yeni modeli destekliyor
Hükümetin basın toplantısı sırasında, Aşağı Avusturya Eyalet Başkanı Mikl-Leitner de (ÖVP), yeni modeli desteklediğini kaydetti. Anayasa Mahkemesinin Aşağı Avusturya modelini iptal etmesinden hemen sonra yeni öneriler getirildiğini belirterek sözlerine devam etti: „Açıkça görülüyor ki, bu yeni öneriler hükümetin bugünkü kararları almasında etkili oldular.“
Mikl-Leitner için en önemli konu: „Çalışanlar enayi yerine konmamalı.“ Hükümetin Mauerbach çalıştayından sonra verdiği akşam yemeğine de katılan Eyalet Başkanı, hedefinin her zaman ülke genelinde geçerli olabilecek bir sistem oluşturmak olduğunu, bu sebepten ötürü de hükümetin kararını desteklediğini açıkladı.
Kurz’a göre, turkuaz-siyah koalisyon Yukarı Avusturya ve Aşağı Avusturya Eyaletleri modellerinden esinlenerek anayasaya uygun yeni bir model ortaya çıkardı. ÖVP Meclis grubu üyesi ve müzakerecisi August Wöginger, büyük ailelere getirilen kesintiler konusunda, Anayasa Mahkemesi’nin kararına uygun olarak, bir tavan belirlemek yerine kademeli olarak azalan bir ödeme düzenlemesine gidildiğini söyledi. Wöginger çalışanlara seslenerek „Biz burada yeni bir sosyal adalet getiriyoruz.“ diye ekledi. Sosyal Güvenlik Bakanı’na göre de güncel sistem çalışmanın ve para kazanmanın önüne geçiyor.
Eyaletlerdeki kaos bitecek
Hartinger-Klein, yeni kanunla birlikte çalışma teşvikleri ve yaptırımlarının son derece farklı düzenlendiği eyaletlerdeki kaosun sona ereceğini söylüyor. Etkili bir kontrol ve yaptırım mekanizması hayata geçirilecek. „Sonunda yamalardan kurtulacağız“ diyen Kurz, yöneltilen sorular üzerine, eyaletlerin isterlerse azami tutarı düşürebileceklerini de ekledi.
Kanun tasarısının en geç Haziran ayı sonunda tamamlanması, tartışmaya açılıp sonbaharda da reformun parlamentoda kabul edilmesi öngörülüyor.
Foto Credit – Raul Mee
Quelle – APA