Tatil, havuz, deniz keyfi derken güneş kremlerine olan talep de artmaya başladı. Ancak yapılan araştırmalar çoğu kişinin güneş kremlerini kullanmayı bilmediğini ortaya koyuyor. Güneş ve koruma faktörü içeren kremlerle ilgili birbirinden farklı görüşler olması kafa karışıklığına yol açtı. Son yıllarda cilt kanserinin artmasındaki en önemli etkenlerden biri güneşin zararlı ışınlarıdır. Güneş kremlerini neden ve nasıl kullanmak gerekir?
Dr. Kemali Güneş
Medikal Estetik Hekimi
Ozon tabakasının incelip UVA geçirgenliği artmasından dolayı güneş cilde daha çok zarar veriyor. Güneşin UVA ve UVB olmak üzere iki dalga boyu vardır. Güneş Koruma Faktörü anlamına gelen SPF (Sun Protection Factor) UVB’ye karşı koruyuculuğunu gösteren değerdir. Güneş koruyucu tercih ederken bu değere dikkat edilmedir. Uzun dalga boyu olan UVA, cildin derin tabakalarında etkili olup erken yaşlanma ve kırışıklık oluşmasından sorumludur. Kansorejen etkisi bulunmaktadır. UVB kısa dalga boyudur. Cildin yüzey tabakalarında etkilidir, yanık ve leke oluşumun sebebidir. Kış mevsiminde azalsa da UVA ışını aynen devam eder. O yüzden güneş koruyucuları yaz-kış sürmelidir. UVA ışını cam ve buluttan geçebildiği için ev içerisinde dahi güneş koruyucusu kullanılması önerilir.
Cilt yapısı güneş kremi seçimi değişkenlik gösterir
Hassas ciltler: Güneşe direkt maruz bırakılmamalıdır. Güneşe karşı olan hassasiyet, doğuştan gelen ya da hayatın belli bir döneminde ortaya çıkan bir problem olabilir. Bazı medikal tedaviler de geçici olarak güneş hassasiyetini tetikleyebilir. Güneş ışınlarının yaydığı radyasyonların sebep olduğu reaksiyonları için UVA ve UVB ışınlarına karşı yüksek koruma sağlayan güneş koruyucular tercih edilmelidir.
Reaksiyon gösteren ciltler: Bu cilt tipine sahip olan kişiler mutlaka mineral filtreli güneş koruyucular kullanmalıdır. Mineral filtreye sahip koruyucular olduğu için ciltte beyaz izler bırakabilir ancak geçicidir.
Güneş alerjisi olan ciltler: Son dönemlerde güneş alerjisi artış göstermektedir. Cilt yapısı ve maruziyet süresine bağlı olarak değişmekle birlikte herkeste görülebilen bir durumdur. Güneş alerjisi çok ciddi bir problem olmamakla beraber yaşam kalitesini düşürmektedir. Belirtileri arasında kızarıklık, kabarcıklar ve yoğun kaşıntı hissi olur. Alınabilecek en iyi yöntem geniş sprektrum koruması sağlayan güneş koruyucu kullanmaktır; çünkü UVB ışınları cildi güneş yanığından ve UVA ışınları cildi allerjik reaksyionlara karşı korur. 1:1 (SPF/UVA) oranı güçlü bir koruma sağlamak için önemlidir; bu ifade bir güneş koruyucunun eşit oranda UVB ve UVA ışınlarına karşı koruma gösterdiğini belirtmektedir. (SPF 50+/ UVA 50 gibi)
En az 20 dakika önce cilde uygulanmalıdır
Seçim yaparken cilde uygun kremler seçmeli ve dışarı çıkmadan en az 20 dakika önce sürülmelidir. Plaja gittikten sonra sürülmesi etkinliğini çok azaltır. Miktar olarak da açıkta kalan bölgeye yeterince yayılmalıdır. Krem kullanıldıktan sonra iki veya üç saatte bir yinelenmeli.
Güneş kremi ne kadar sürülmeli?
Yapılan diğer yanlış hemen bitmesin diye az az sürmek. Yeterli miktarda sürülmezse güneş kremleri üzerlerinde yazan SPF değerlerini gösteremez. Örneğin yüz bölgesine en az yarım tatlı kaşığı güneş kremi sürülmelidir. Daha az uygulama SPF 50 değerindeki bir kremin SPF 2,7’lik bir etki göstermesine yol açacaktır. Bu nedenle tüm güneş kremlerinde ‘bolca uygulayınız’ şeklinde uyarı yazısı bulunur. Yeterli aralıklarla tekrarlamamak da aynı sonuca yol açar.
Güneş kremlerinin etkisini tam göstermesini için yüz-boyuna yarım tatlı kaşığından fazla, göğüs bölgesi, kol, sırt bölgesi, bacaklara ise bir tam tatlı kaşığından fazla uygulamalısınız.
Uzun süre güneşte kalmak riskli!
Yaz aylarında saat 09:00-11:00 arasında ya da 16:00’dan sonra açık tenli kişiler; ilk iki gün 10 dakika, daha sonraki günler 20 dakika, esmer tenliler; ilk iki gün 20 dakika, daha sonraki günler 30 dakika hiç güneş koruyucu kullanmadan güneşlenebilir. Meslek gereği uzun yıllar güneş altında kalanlarda bazal hücreli ya da epidermoid hücreli kanser sık görülür. Baş, boyun ve uzuvlarında daha sık, diğer bölgelerde seyrektir. Özellikle çocuklarda beş kereden fazla ciddi güneş yanığı oluşması, yetişkinlerde ise güneşlenmeye bağlı ciddi cilt yanıkları olması erişkinde de malign melanom riskini arttırır. Ama normal güneşlenmenin etkisi görülmemiştir. Yukarıdaki sürelere uygun güneşlenme tarzında kanser riski yoktur hatta D vitamini sentezlenmesi nedeni ile kansere karşı bir tür önlemdir. Ancak güneşte çok uzun süre kalmak risklidir.
