Kış mevsiminin gelmesi ve uzun süredir dünyayı etkisi altına alan virüs salgınının devam etmesi sebebiyle beslenmenin önemi bir kez daha gün yüzüne çıktı. Sağlıklı beslenmenin yanı sıra gıda takviyesi arayışı doğru mu, gıda takviyesi ihtiyaç mı, yoksa yeterli ve dengeli bir beslenme ile bu süreci tamamlamak mümkün mü?
Diyetisyen
Nagehan AFŞAR
Gıda takviyeleri (supleman) vitamin ve minerallerin yüksek dozda içeriklerle hap, kapsül veya şurup formatında sunulması olarak tanımlanmaktadır. Beslenmeye ek olarak kullanılır ve kesinlikle besin yerine geçmezler. Besin destekleri; vitaminler, mineraller, amino asitler, esansiyel yağ asitleri, posa, çeşitli bitkiler veya bunların ekstrelerini kapsayan birçok çeşit içermektedir. Aslında bu takviyeler bizim yeterli ve dengeli bir şekilde beslenme ile alabileceğimiz içeriklere sahiptir.
Kişiye göre değişkenlik gösterir…
Gıda takviyelerinin kullanımının kişiye göre değişkenlik gösterir. Kullanımı bireye özgü ve kontrollü dozda olmalıdır. Yüksek dozda alınması kişiye faydadan çok zarar verebilir. Örneğin; E vitamini takviyeleri, kan sulandırıcılar ile kullanıldığında kanama riskini arttırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca A ve D gibi yağda eriyen vitamin takviyelerinin kontrolsüz dozda alınmasının vücutta toksik etki yapabileceği saptanmıştır. Ayrıca suda eriyen vitaminlerin yüksek dozda alınması, bu vitaminlerin vücuttan atılması sırasında organ sistemini yormaktadır. Gıda takviyelerinin kullanımında güvenirlik ve biyo-yararlılık faktörüne de özen gösterilmesi gerekir. Gıda takviyelerinin içeriğinde bulunan besin ögesinin, günlük önerilen alım miktarının yüzde 15’inden az olmaması gerekir. Aksi takdirde kullanılan takviye bütçeye zarar vereceği gibi herhangi bir katkısı da olmayacaktır.
Tüm yaş gruplarında olduğu gibi özellikle küçük çocuk, doğurganlık çağındaki kadın, yaşlılarda görülen ve takviyesi önerilen vitamin ve minerallerin başında; demir, iyot, folat ve D vitamini yetersizliği gelir.
Doğal Besin Gruplarının Yerini Tutamaz
Amerika Diyetisyenler Derneği’nin besin desteklerinin kullanılmasına yönelik raporu incelendiğinde sağlığın devam ettirilmesinde ve kronik hastalıklardan korunmada en etkili yolun besin çeşitliliği sağlanarak yeterli ve dengeli beslenme olduğu bildirilmiştir. Süt-süt ürünleri, et ürünleri, taze sebze ve meyveler, tahıl grupları dahil; bireyin yaş ve cinsiyeti başta olmak üzere kişisel özellikleri dikkate alınarak, yeterli ve dengeli tüketilmesi ile optimal sağlığın yakalanmış olacağı vurgulanmaktadır.
Özetleyecek olursak; gıda takviyeleri bir uzman kontrolünde gerekli durumlarda kullanılması dışında hiçbir zaman doğal besin gruplarının yerini tutamayacak, onların kombine sağladığı faydayı veremeyecektir. Takviyelere yönelmeden önce mutlaka yaşantınızdaki yanlış beslenme alışkanlıklarını değiştirmeyi hedeflemelisiniz.