Erkek-kadın hastalıkları için yapılan bazı özel testler de erken teşhis açısından önem taşıyor. Özellikle belirli bir yaştan sonra sağlık kontrollerinde erkekleri en çok etkileyen kalp, prostat, bağırsak hastalıklarına yönelik taramalar hayati önem taşır.
Dr. Nursal Filorinalı Konduk
İç Hastalıkları Uzmanı
Hastalıklar ne kadar erken teşhis edilirse tam iyileşme şansları o kadar yüksek olmaktadır. Erkek ve kadınlar anatomik-fizyolojik olarak farklı oldukları için hastalıkları da cinsiyete özgü olabilmektedir. Erkekler genellikle vücut ve sağlıklarına kadınlar kadar özen göstermez. Her yaştan erkek için yılda bir düzenli olarak yaptırılacak sağlık tarama ve testleri, erkeklere özgü birçok sağlık probleminin erken dönemde teşhis, daha kolay tedavi edilmesine olanak sağlar.
Düzenli sağlık taramaları ile erken teşhis-kolay tedavi
Genel sağlık durumunun belirlenmesinde tam kan sayımı önemlidir. Vücudun vitamin, mineral, kan şekeri, kolesterol, hormonal durumuna kan testleri ile bakılır. Özellikle toplam kolesterol değeri, LDL (kötü kolesterol) ve HDL (iyi kolesterol), kalp ve damar sağlığı için önemli parametrelerdir. Yüksek kolesterol seviyeleri kalp hastalıkları, kalp krizini veya felce neden olabilir. Bu nedenle erken teşhis ve hızla tedavi edilmelidir. 35 yaşın üzerindeki tüm erkekler için düzenli olarak kolesterol seviyelerini ölçmek için kan testleri önerilmelidir. Bununla birlikte ailede kalp hastalığı öyküsü, sigara içme, diyabet veya yüksek tansiyon gibi başka risk faktörleri varsa, bazı erkeklerin daha genç yaşlardan itibaren düzenli olarak izlenmesi gerekebilir. Yüksek tansiyon taraması, yaştan bağımsız olarak tüm erkekler için en az iki yılda bir yapılmalıdır.
Diyabet, kan şekerini kontrol eden hormon olan insülin miktarındaki eksiklik ya da etkisizlik nedeniyle kan glikoz seviyelerinde artışın olduğu hastalıktır. Erken teşhisi komplikasyon riskinin azaltılmasına yardımcı olabilir. Tip 2 diyabetin erken tespiti ise diyet ve yaşam tarzında yapılacak değişikliklerle tıbbi tedaviye ihtiyaç duyulmaması sağlanabilir. Araştırmalar tarama, sağlıklı diyet, düzenli egzersizin diyabet gelişimini önleyebileceğini göstermektedir.
Yaş ilerledikçe prostat büyür
Prostat idrar torbasının çıkışında yer alan salgı bezidir. İlerleyen yaşla birlikte, hacmi yavaş, ilerleyici bir artış gösterebilir. Bu artış üretrayı sıkıştırarak idrara çıkmayı zorlaştırır. Prostat ve prostat kanseri erkeklerde yaşın ilerlemesi, kalp ve damar hastalıkları ile birlikte en sık görülen rahatsızlıklar arasındadır. 50 yaş üstü erkeklerde prostat kanseri taraması için prostat spesifik antijeni (PSA) testi ve rektal muayene yıllık olarak yapılmalıdır. Aile öyküsü nedeniyle prostat kanseri açısından yüksek risk altındaki erkeklerin 40-45 yaşlarında erken taramaya başlaması gerekebilir. Erken aşamada belirlenen kanserlerin tedavi oranı daha yüksek olduğu için erken teşhis önemlidir.
Obezite beraberinde birçok hastalığı da getirir
Vücut ağırlığının aşırı yağ dokusu birikimine bağlı olarak gelişen obezite sağlık durumunu olumsuz yönde etkiler. İştah ve enerji metabolizmasının düzenlenmesini tehlikeye atan gerçek kronik-metabolik hastalıktır. Diyabet, kardiyovasküler hastalık, kanser dahil olmak üzere birçok sağlık durumu için önemli bir risk faktörüdür. Kişinin kilosunun değerlendirilmesi vücut kitle indeksi (VKİ) ile yapılabilir. VKİ, kilonun boy uzunluğunun karesine bölünmesiyle belirlenir, 30’un üzerindeyse obezite tanısı konur. Sağlıklı ve dengeli beslenerek, düzenli spor yaparak korunmak mümkündür.
Karaciğer, böbrek genel sağlık için önemlidir
Obezitenin dünyada giderek artması karaciğer yağlanması gibi hastalıkları beraberinde getirmektedir. En sık görülen karaciğer hastalıklarının başında karaciğer yağlanması gelir. Fazla kilo, diyabet, kolesterol, trigliserit gibi kan yağlarının yüksek olması, bazı genetik faktörler sebebi olabilir. Karaciğer hasarı, karaciğer sirozu ve karaciğer kanseri nedenleri arasında yer alır.
Böbrekler; kandaki atık ve toksik maddelerin vücuttan atılması, sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması, kan basıncını düzenlenmesi, kırmızı kan hücrelerinin yapımından sorumlu önemli organlardır. Böbrek yetmezliğinin tek tedavisi böbrek nakli olduğu için bu hastalığın oluşmadan tespiti için tarama testleri büyük önem taşır.
Kolon kanseri en sık rastlanan kanserden biri
En sık görülen kanserler arasında yer alan kolon kanseri, ileri yaşlarda görülür. 40 yaşından sonra yakalanma riski her 10 yılda bir 2 kat artmaktadır. Erken tanı diğer kanserlerde olduğu gibi büyük önem taşır. Kolon kanserinin erken teşhisinde kolonoskopi ve gaitada (dışkıda) gizli kan testleri de rol oynar. 50-70 yaş grubunda 10 yılda bir kolonoskopi yine bu yaş grubundaki erkek ve kadınlarda iki yılda bir gaitada gizli kan testi yapılması önerilir.
Sağlıklı, uzun, kaliteli yaşam mümkün
Düzenli olarak check- up yaptırmak sağlıklı, uzun, kaliteli ömür yaşamak için önemlidir. Doğru, koruyucu bakım ile birçok hastalık erken teşhis edilebilir. Kişi kendini sağlıklı hissetse bile, erken teşhis muayenesi, tarama testleri hastalıkların belirti ve risklerini ortaya çıkarılabilir. Bir hastalık ne kadar erken tespit edilirse, iyileşme şansı o kadar yüksek olur.
