Geceleri uyuyamamanızın veya sabahları yorgun uyanmanızın nedeninin elektronik uykusuzluk olabileceğini düşündünüz mü? Araştırmalar, bedenimize aldığımız elektronik yük ve kontrolsüz ekran maruziyetinin uyku sorunlarına yol açtığını ortaya koyuyor. Peki, yeni çağın hastalığı olarak adlandırılan elektronik uykusuzluk nedir, nelere sebep olur? Birlikte inceleyelim.
Son yıllarda, “Geceleri uyuyamıyorum; ya da uyusam da yorgun kalkıyorum.” gibi yakınmaları daha sık duymaya başladık. Belki çoğumuz bu durumun nedenini öğrenmek ve çare bulmak için çabalıyoruz ancak bulamıyoruz. Uzmanlara göre, bu sorunun nedeni elektronik yük ve kontrolsüz ekran maruziyeti olabilir. Yapılan araştırmalar da bu savı doğrular nitelikte. Tokyo Üniversitesinde yapılan bir araştırma beyindeki uyku merkezinin, bilgisayar veya televizyondan gelen ışığı “gündüz daha bitmedi” olarak algıladığını, bu nedenle uyku sinyallerinin gönderilmediğini gösteriyor.
Uyku; organizma için yemek yemek, su içmek, nefes almak gibi vazgeçilmez bir ihtiyaç ve çok önemli işlevleri var. Uykunun yeterliliği kişiden kişiye değişmekle birlikte uzmanlar, sağlıklı bir gelişim için çocukların 10 saat, yetişkinlerin ise sekiz saat uykuya ihtiyaçları olduğunu söylüyor. Dolayısıyla, yeterli miktarda ve kaliteli bir uyku, sağlığın korunması ve günü verimli geçirebilmek için vazgeçilmez bir zorunluluk.
YOĞUN EKRAN KULLANIMININ SONUÇLARI
Uyku, hem bedensel dinlenmeyi sağlayan hem de zihinsel fonksiyonların da yenilendiği bir dönem; bu nedenle düzenli uyku, beden ve ruh sağlığı için hayati önem taşıyor. Zira uykusuzluk problemi ve uyku düzenindeki bozukluklar bağışıklık sisteminden kalp sağlığına, kan şekeri düzeyinden beyin fonksiyonlarına kadar insan sağlığını olumsuz etkileyebiliyor. Kalitesiz ve yetersiz gece uykusu gün içinde yaşam kalitesini olumsuz etkilerken; yorgunluk, bitkinlik, öğrenme ve konsantrasyon güçlüğü, aşırı sinirlilik hali ve bazı psikolojik sorunlar ortaya çıkarıyor. Bilindiği gibi, son yıllarda uykusuzluk sorunu yaşayanların sayısında artış var. Uzmanlar, bu uykusuzluk çeşidini “elektronik uykusuzluk” olarak adlandırıyor ve bu duruma içinde bulunduğumuz yüzyılın dinamiği olan yoğun ekran kullanımının sebep olduğunu düşünüyor.
BİYOLOJİK SAATİMİZ BOZULUYOR
İnsanın uyku-uyanıklık döngüsü bir biyolojik saat ile belirleniyor. Bu biyolojik saat herkes için 24 saatlik ve genetiğimizde kodlu. Beynimizin hipotalamus adı verilen yapısı, bu biyolojik saate göre uyku-uyanıklık döngümüzü düzenlemekle görevli. Biyolojik saatimizin çalışması için gerekli olan temel şart ise gün ışığı. Başka bir ifadeyle, beynimiz biyolojik saatimizi ışığa göre ayarlıyor. Bu nedenle, gece ışık miktarı azalınca uykumuz geliyor ve sabah güneş doğunca uyanıyoruz. Geceleri fazla miktarda bilgisayar başında kalan, tabletlerle ve cep telefonları ile meşgul olan kişilerde ise bu biyolojik saatin çalışmasında çeşitli aksaklıklar meydana geliyor. Bunun en önemli nedeni; bu cihaz ekranlarının yansıttığı ışık ve ses dolayısıyla beynimizi aşırı uyarması, buna bağlı olarak biyolojik saatimizin şaşması.
GENÇLERDE DAHA FAZLA GÖRÜLÜYOR
Araştırmalar, aşırı teknolojik cihaz kullanımına bağlı uyku bozukluklarının en fazla gençlerde görüldüğünü ortaya koyuyor. Geç saatlere kadar bilgisayar oyunu oynayan gençlerin uyku düzenleri bozuluyor ve elektronik uykusuzluk yaşayabiliyorlar. Ayrıca son yıllarda artan aşırı sosyal medya kullanımı sebebiyle, gençler kadar orta ve ileri yaş grubunda da elektronik uykusuzluk görülüyor. Bu aletlerin gece belirli bir saatten sonra kullanımı vücudun uykuya hazırlığını bozabildiği gibi uykuya daldıktan sonraki uyku kalitesini de etkileyerek sabah yorgun uyanmaya neden olabiliyor.
UYKUYA DALMADAN İKİ SAAT ÖNCE EKRAN MARUZİYETİ BIRAKILMALI
Kontrolsüz teknoloji kullanımının sonucu olan bu sorun, ciddi bir hastalık gibi semptomlar da gösterebiliyor. Kronik yorgunluk, sindirim sorunları, uykusuzluk, sinirlilik, huzursuzluk hali ve ağrı şikayetler arasında yer alıyor. Uzmanlar, gün boyu bilgisayar başında geçirilen zamanın telafisi olması açısından sessiz bir ortamda telefonsuz ve televizyonsuz bir şekilde dinlenmenin faydalı olacağını vurguluyor. Başka bir ifadeyle, sağlıklı bir uyku uyumak ve sabah zinde uyanmak için uykuya dalmadan iki saat önce bilgisayar, cep telefonu ve tablet gibi elektronik aletlerin kullanımının bırakılması gerekiyor. Bu cihazların yataktayken kullanımından ise özellikle kaçınılması tavsiye ediliyor.
GECELERİ FAZLA MİKTARDA BİLGİSAYAR BAŞINDA KALAN, TABLETLERLE VE CEP TELEFONLARI İLE MEŞGUL OLAN KİŞİLERDE BİYOLOJİK SAATİN ÇALIŞMASINDA ÇEŞİTLİ AKSAKLIKLAR MEYDANA GELİYOR.
