Toplumda yüzde 10’unda görülen huzursuz bağırsak sendromu hastalarının teşhis almış olanları, henüz teşhis konmamışlara göre çok daha az sayıdadır. Bu tabloda aslında yüzde 10’dan çok daha büyük bir kesimin bu hastalığa sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Huzursuz bağırsak sendromunda standart tanı yöntemleriyle yapısal bir bozukluk saptanmaz, hastaların ruhsal zeminlerinde kaygı bozukluğu bulunur.
Gastroenteroloji Uzmanı
Prof. Dr. Ahmet Kemal GÜRBÜZ
Toplumun yüzde 10’unda görülen ve alt gastrointestinal sistem hastalıkları arasında sıklık açısından en ön sıraya yerleşmiş olan huzursuz bağırsak sendromu, hayat kalitesini ciddi şekilde etkiler. Kalın bağırsağı etkileyen Irritabl Bağırsak Sendromu (IBS), dünya nüfusunun yüzde 10’unu etkileyen işlevsel bir sindirim problemidir. Teşhis almış olanları, henüz teşhis konmamışlara göre çok daha az sayıdadır. Bu da aslında yüzde 10’dan çok daha büyük bir kesimin bu hastalığa sahip olduğunu gözler önüne seriyor. Hastalığın tanısında standart teşhis yöntemleri işe yaramaz ve yapılan incelemelerde yapısal ya da biyokimyasal anormallikler görünmez.
Teşhis için 6 ay gerekir…
Huzursuz bağırsak sendromu, karın ağrısı ya da karında huzursuzluk ile tuvalete çıkma paternindeki değişikliklerin buna eşlik ettiği klinik tablodur. Tanı; şikayetlerin hastalığa ait semptom profili ile uyumlu olması sayesinde konur. Teşhis için en az 6 aylık bir sürede şikâyetlerin daimî veya aralıklı olarak varlığı esastır. Ayrıca tanıda karın ağrısı ya da huzursuzluğunun yanı sıra spesifik ayrım yapılabilmesi için şikâyetlerin tuvalete çıkmak ile rahatlaması, tuvalete gidiş sıklığının değişmesi ve dışkı formasyonunda değişiklik bulgularından en az ikisinin varlığı gereklidir.
Şikayetler gece uyandırmaz
Hastaların iltihap zannettikleri beyaz yoğun küçük akıntı ya da parçacıkların dışkıdaki varlığı adeta bir kuraldır. Tuvalete koşarak gitme zorunda kalma, tuvalette çok uzun süre bekleme, dışkılama sonra bağırsakların tam boşalmamış hissi ya da tuvalette aşırı derecede zorlanma… Bu şikayetler hastanın hayat kalitesini ciddi şekilde etkilese de gece uykusundan asla uyandırmaz, ishal tipte dahi kilo kaybı gelişmez.
Alarm bulgulara kulak verin
Hastalarda karın ağrısı genellikle aralıklarla gelen kramp tarzında ve alt karın bölgesini etkilerken bazı hastalarda dışkı kaçırma bile olabilir. Sabah tuvalete ilk çıkış son derece sert ve zor olup, bunu 1-2 saatlik zaman sürecinde sık-yumuşak çıkışlar izler. Hastalarda derin bir kansızlık ya da demir eksikliği, ciddi iştahsızlık ya da kilo kaybı, dışkıda kan görülmesi ise alarm bulgularıdır. Bu durumda huzursuz bağırsak sendromu dışındaki, hayatı tehdit edici bazı kritik hastalıklar düşünülmeli, ona göre tetkikler yapılmalıdır. Hastalık genellikle geç 10’u yaşlar ile erken 20’li yaşlarda ortaya çıkar. Eğer semptomlar 40 yaş üstünde ve ani olarak ortaya çıkıyorsa, ciddi bir rahatsızlığın olabileceği düşünülerek detaylı araştırmalara gidilmelidir.
Stres rahatsızlığı artırır
Hastalığın belli bir sebebi yoktur ancak ruhsal yapılarında kaygı bozukluğu bulunur. Rahatsızlığı yaşayanların 3’te 2’si kadındır. Temel mekanizmasını, doğuştan gelen anormal bağırsak motilitesi (kasılma/gevşeme hareketleri) oluşturur. Stresin bu durumu artırdığına inanılır. Doktor tanı-tedavisine ihtiyaç duyan IBS hastalarının yüzde 50’den fazlasında depresyon, anksiyete ya da somatizasyon bozukluğu varlığı bilinir.
Tüm tedaviler bir arada uygulanmalı
Huzursuz bağırsak sendromuna karşı ilaç, bazı diyet kısıtlamaları ve psikolojik tedavi uygulanır. Tüm tedavi alternatiflerinin bir arada uygulanması başarı şansını artırır. Doğru tedavi için tecrübeli, hastasından usanmayan, sürekli olarak bu hastalığı yeneceği ümidini vermeyi ilke edinmiş gastoenterologlara ihtiyaç vardır.
